معراج السعاده صفحه 848

مذکور شد عایشه گفت : «آن دامن بلند است . حضرت فرمود : بیفکن ازدهن خود ، پس پاره گوشتی از دهن او افتاد» . (1)

روزی یکی از اصحاب به دیگری گفت : «فلان شخص بسیار خواب است . حضرت فرمود : گوشت برادر خود را خوردی» . (2)

و آنچه در بعضی از احادیث وارد شده که : پیغمبر صلی الله علیه و آله یا بعضی ازائمه - علیهم السلام

- مذمت بعضی از اشخاص معینه را فرموده اند ، یا از برای بیان احکام الهی بوده یا از طوایفی بوده اند که غیبت آنها مستثنی است ، چنانچه مذکور خواهد شد .

غیبت به غیر زبان

و مخفی نماند که : غیبت کردن منحصر به زبان نیست ، بلکه : هر نوعی که نقصی ازغیر را بفهماند غیبت است ، خواه به قول باشد ، یا فعل ، یا اشاره ، یا ایماء ، یا رمز ، یا نوشتن .

مروی است که : «زنی بر عایشه وارد شد چون بیرون رفت عائشه با دست خود اشاره کرد که : این کوتاه است . حضرت فرمود که : غیبت او را کردی» . (3)

و فرقی نیست در حرمت غیبت ، میان کنایه و تصریح . بلکه بسا باشد که : کنایه بدترباشد . و غیبت به کنایه ، مثل اینکه گوئی : الحمد لله که خدا ما را مبتلا نکرد به همنشینی ظلمه . یا به حب ریاست . یا سعی در تحصیل مال . یا بگویی : نعوذ بالله از بی شرمی . یا خداما را محافظت کند از بی شرمی . و غرض از اینها کنایه به شخصی باشد که مرتکب این اعمال باشد

1- 6. جامع السعادات ، ج 2 ، ص 294 .
2- 7. جامع السعادات ، ج 2 ، ص 294 . و محجه البیضاء ، ج 5 ، ص 260 . (با اندک تفاوتی) .
3- 8. بحار الانوار ، ج 75 ، ص 224 ، در بیان ح 1 .