معراج السعاده صفحه 871

و کلید آن خانه دروغ است» . (1)

و مخفی نماند که : بدترین انواع دروغ ، دروغ بر خدا و رسول و ائمه - علیهم السلام - است ، یعنی : کسی مساله ای گوید که : مطابق با واقع نباشد ، یا حدیثی دروغ نقل کند و امثال اینها .

و همین قدر در مذمت دروغ بر ایشان کافی است که : «روزه را باطل می کند» . (2) و باعث وجوب قضا و کفاره می شود بنابر اقوی ، همچنان که در کتب فقهیه مسطوراست .

مواضعی که دروغ گفتن در آنها جایز است

و مخفی نماند که در چند موضع ، دروغ را تجویز کرده اند :

اول : در جایی که : اگر مرتکب دروغ نشود مفسده ای بر آن مترتب شود ، یا ضرری به خود برسد ، یا باعث قتل مسلمانی یا بر باد رفتن عرض او یا آبروی او یا مال محترم اوبشود ، که در این صورت جایز ، بلکه واجب است . پس اگر ظالمی کسی را بگیرد و از مال او بپرسد ، جایز است انکار کند . یا جابری او را بگیرد و از عمل بدی که میان خود و خداکرده باشد سؤال کند جایز است که بگوید : نکرده ام . و همچنین هر که بپرسد از کسی ازمعصیتی که از او صادر شده باید اظهار آن نکند ، زیرا اظهار گناه ، گناهی دیگر است . واگر از عیب یا مال مسلمانی از او استفسار کنند جایز است انکار آن ، بلکه در همه این صور واجب است .

دوم : در وقتی که میان دو کس ملال و فسادی باشد جایز است که کسی از