معراج السعاده صفحه 874

پنجاه مرتبه به خانه تو آمدم و حال اینکه این عدد متحقق نشده این دروغ نیست و گناهی بر آن نیست ، زیرا : این از بابت مبالغه و تاکید است ، نه قصد این عدد به خصوص ، به شرط آنکه امر مکرر واقع شده باشد .

و همچنین جایز است انواع «مجازات» (1) و «استعارات» (2) و تشبیهات ، که مراد از آنها حقیقت آنها نیست .

دروغهای حرامی که مردم در آنها سهل انگارند

و از جمله دروغهایی که مردم آن را سهل می دانند و در واقع حرام است ، آن است که : کسی وارد شود بر دیگری که مشغول اکل باشد و او را تکلیف کند به خوردن طعام و او گرسنه باشد و بگوید : اشتها ندارم - بدون غرض صحیح شرعی - . مثل آنکه : آن طعام را حرام داند .

و از جمله دروغهای متعارف که از گناهان شدیده ، و غائله آن عظیم است آن است که می گویند : خدا می داند که چنین است . و حال اینکه می داند که چنین نیست و خداخلاف آن را می داند .

و از عیسی بن مریم منقول است که : «این اعظم گناهان است در نزد خدا» . (3)

و در بعضی روایات رسیده است که : «چون بنده ، خدا را گواه گیرد بر امر خلاف واقعی ، خداوند عالم گوید : از من ضعیف تری نیافتی که مرا بر این امر دروغ ، شاهدآوردی» . (4)

و از جمله انواع دروغ ، بلکه شدیدترین و بدترین آنها شهادت دروغ است . وحضرت رسول صلی الله علیه و آله کسی را که شهادت دروغ بدهد با بت پرست مساوی قرار داد» . (5)

1- 13. جمع «مجاز» است ، به معنای کلمه ای که در غیر معنی حقیقی خود استعمال شود . و آن معنی از جهتی شباهت به معنی اصلی داشته باشد .
2- 14. جمع «استعاره» است . یعنی استعمال کلمه ای در غیر معنی حقیقی خودش بر سبیل عاریت ، یا آوردن یکی از دو طرف تشبیه (مشبه یا مشبه به) در کلام و در ضمیر نگاهداشتن طرف دیگر
3- 15. بحار الانوار ، ج 72 ، ص 258 ، در بیان ح 20 .
4- 16. وسائل الشیعه ، ج 16 ، ص 150 ، ح 2 . و بحار الانوار ، ج 104 ، ص 207 ، ح 6 .
5- 17. جامع السعادات ، ج 2 ، ص 331 .