معراج السعاده صفحه 891

. این است و جز این نیست که : سبب هلاکت خلق ، و نجات ایشان ، تکلم و خاموشی است . پس خوشا به حال کسی که عیب کلام را بشناسد وفواید خاموشی را بداند . به درستی که : خاموشی از اخلاق انبیا ، و شعار اصفیا است . (1)

از آن حضرت مروی است که : «خاموشی ، دری است از درهای حکمت . پس هر که دهان خود را بست ، در حکمت بر او گشوده می شود» . (2)

این دهان بستی دهانی باز شد*** گو خورنده لقمه های راز شد

و از آنچه مذکور شد معلوم شد که : صمت و خاموشی با وجود سهولت و آسانی آن ، نافع ترین چیزهاست از برای انسان . و از برای بعضی سخنان ، اگر چه بعضی فوایدهست اما امتیاز میان خوب و بد سخن ، نهایت صعوبت دارد . و علاوه بر این ، چون زبان را رها کردی اقتصار بر سخنان بی عیب مشکل است . پس بنابر این ، مهما امکن خاموشی را شعار خود ساختن و تابه حد ضرورت نرسد به سخن گفتن نپرداختن ، اولی و اصوب است .

منقول است که : «چهار پادشاه به ملاقات یکدیگر رسیدند و در یک مجمع ، جمع شدند و رای هند و خاقان چین و کسرای عجم و قیصر روم ، و همه در مذمت سخن گفتن و مدح خاموشی متفق گشتند .

یکی از ایشان گفت : من هرگز از خاموشی پشیمان نشده ام ، اما بسیار بر سخنی که گفته ام پشیمانی خورده ام .

و دیگری گفت : هرگاه من کلمه ای را گفتم ، او مالک من می شود