معراج السعاده صفحه 892

، و دیگر مرااختیاری از آن نیست . و مادامی که نگفته ام من مالک و صاحب اختیار آنم .

و سیمی گفت : عجب دارم از برای متکلم ، زیرا : اگر کلامی بر خود او برگردد ضرربه او می رساند ، و اگر برنگردد نفعی به او نمی رساند .

چهارمی گفت : به رد آنچه نگفته ام قادرترم از رد آنچه گفته ام .

صفت نوزدهم : حب جاه ، شهرت ، و ریاست

حب جاه ، شهرت ، و ریاست

و حقیقت «جاه» ، تسخیر قلوب مردم و مالک شدن دلهای ایشان است . همچنان که مالداری ، تسخیر «اعیان» (1) و درهم و دینار و ضیاع و عقار و غلام و کنیز و امثال آنهااست . و در وقتی که دلها مسخر کسی می گردند که اعتقاد صفت کمالی در حق آن کس نماید ، خواه آن صفت کمال واقعی باشد چون : علم و عبادت و تقوی و زهد و شجاعت و سخاوت و امثال اینها . یا اینکه به اعتقاد مردم و خیال ایشان آن را کمال تصور نموده باشند چون : سلطنت و ولایت و منصب و ریاست و غنا و مال و حسن و جمال و امثال اینها .

پس هر شخصی که مردم او را متصف به صفتی دانند که به گمان ایشان از صفت کمال باشد به قدر آنچه آن صفت در دل ایشان قدر و عظمت داشته باشد دلهای ایشان مسخر او می شود . و به آن قدر اطاعت و متابعت او می کنند ، زیرا : مردم پیوسته تابع گمان و اعتقاد خود هستند . پس به این سبب ، چنانچه صاحب مال ، مالک غلام و کنیزمی شود ، صاحب جاه نیز مالک مردم آزاد می شود ، چون : با