معراج السعاده صفحه 925

گردد ، زیرااین لذت و سرور مذموم نیست . و لیکن فی الحقیقه این لذت از مدح و ثنا نیست ، بلکه ازکمال خود است . و به این جهت است که : اکثر علمای اخلاق همه اقسام محبت مدح وثنا را از صفات رذیله گرفته اند و هیچ قسمی را استثناء نکرده اند . علاوه بر این ، نشاط به کمالی که خاتمه آن معلوم نیست و آدمی نمی داند که آیا آن واسطه نجات خواهد بودیا وسیله هلاک ، نیست مگر از جهل و نادانی .

فصل : معالجه حب مدح و ثنا ، و کراهت ذم

چون دانستی که : حب مدح ، و کراهت ذم از جمله مهلکات و رذایل صفات است ، پس باید دامن همت بر میان زده و در صدد معالجه آن بر آیی پیش از آنکه امر از دستت بیرون رود .

اما معالجه محبت مدح و ثنا آن است که : ابتدا ملاحظه کنی که سببی که نشاط ولذت تو از آن حاصل است کدام یک از اسباب مذکوره است . اما اگر به سبب اول باشدکه موجب التفات تو به کمالی از خود شود ، پس اگر آن کمال ، حقیقی نباشد ، چون : مال و جاه و شهرت و منصب و امثال اینها مهموم و مغموم و محزون می گردد . و اگر کمال حقیقی باشد ، چون : علم و ورع و تقوی ، پس اگر فی الحقیقه آن شخص به آن صفتی که او را به آن مدح می کنند متصف نیست چه جای شادی و نشاط ، بلکه محل غم و اندوه است . و اگر به آن صفت ، متصف باشد مادامی که خاتمه او به خیر نباشد فایده بر