معراج السعاده صفحه 939

باشد و شایبه ای از ریا درآن باشد باز عبادت فاسد است و صاحب آن از عهده تکلیف خود برنیامده است . بلکه حال او بدتر از کسی است که عبادت را ترک نموده باشد ، چون این شخص ، علاوه برگناه ترک عبادت ، گناه ریا را نیز دارد .

کلید در دوزخ است آن نماز*** که در چشم مردم گذاری دراز

اگر جز به حق می رود جاده ات*** در آتش فشانند سجاده ات

و همچنین فرقی نیست در فساد عبادت به قصد ریا ، میان اینکه در ابتدای عبادت قصد ریا داشته باشد یا آنکه آن قصد ، در اثناء عارض شود . پس اگر ابتداء به قصد قربت و خلوص داخل عبادتی شد و لیکن در اثنای آن ریا در قصد حاصل شد همه آن عبادت باطل ، و اعاده آن لازم است ، خواه فعل تتمه عبادت به جهت ریای محض باشد که اگربه اطلاع مردم نمی بود نمی کرد . یا به جهت قربت و ریا هر دو با هم باشد . یا به جهت قربت باشد اما در آن شایبه ریا باشد ، مثل اینکه : متوجه نماز شب شد به محض رضای خدا و اگر هیچ کس آن را نمی دید باز آن را به جا می آورد لیکن به جهت اطلاع کسی برآن در اثناء ، فرح و سرور و انبساط از برای او حاصل شد به واسطه حصول منزلت ازبرای او در دل آن شخص بیننده .

اما این در عملی است که به فساد بعضی از آن ، همه آن باطل می شود . اما هرگاه عملی باشد که صحت بعض اجزای آن ، موقوف بر صحت بعضی دیگر