معراج السعاده صفحه 959

آزاد کردن بنده ای که خریدار نداشته باشد ، قصدفرار از خراجات یا خلاصی از شرارت و بد خلقی او را نیز بکند . یا در حج ، نیت خلاصی از بعضی گرفتاریهای وطن یا شر دشمنان کند . یا در تحصیل علم ، قصد عزت وبرتری نماید . یا در وضو و غسل ، نیت خنک شدن یا پاکیزگی کند . یا در تصدق به سائل ، نیت خلاصی از «ابرام» او کند ، و نحو اینها . اگر چه در این وقت ، آن شخص ، مرائی نباشد ، و لیکن عمل او از اخلاص خارج است .

پس ، اخلاص آن است که : عمل او از جمیع این شوائب و اغراض خالی باشد و ازجهت محض تقرب به خدا بوده باشد . و بالاترین مراتب اخلاص آن است که : در عمل ، قصد عوضی اصلا نداشته باشد ، نه در دنیا و نه در آخرت . و صاحب آن ، همیشه چشم از اجر در دو عالم پوشیده ، و نظر او به محض رضای حق - سبحانه و تعالی - مقصوراست و بجز او مقصودی و مطلوبی ندارد . و این مرتبه ، اخلاص صدیقین است . ونمی رسد به آن : مگر کسانی که «مستغرق» لجه بحر عظمت الهی گشته ، واله و حیران محبت او باشند . و ایشان را التفاتی نه به دنیا و نه به آخرت باشد .

گدای کوی تو از هشت خلد (1) مستغنی ست*** اسیر قید تو از هر دو عالم آزادست

و رسیدن به این مرتبه میسر نیست مگر اینکه از همه خواهشهای نفسانی دست برداری . و پشت پا