معراج السعاده صفحه 969

خواهد آمد یک زبان از قفای اوآویخته ، و یک زبان دیگر از پیش روی او ، و شعله خواهند کشید تا رخسار او رابسوزانند . و ندا خواهد رسید که : این است که در دنیا دورو و دو زبان بود» . (1)

موارد استثنا شده از نفاق

و مخفی نماند که : این در صورتی است که غرض از تردد میان دو دشمن و موافقت با آنها ، محکم کردن دشمنی ایشان و امثال آن باشد . اما هرگاه کسی آمد و شد با دونفر ، که با هم دشمن اند نماید ، و اظهار دوستی خود با هر یک نماید ، و فی الواقع هم با هردو ، دوست باشد ، این نفاق نیست . گو دوستی او با هر یک ، دوستی صداقت و حقیقی نیست ، چون دوستی حقیقی با کسی ، با دوستی دشمن او جمع نمی شود . و همچنین ، اگرکسی از شر کسی دیگر ترسد ، و به جهت دفع شر او با او اظهار دوستی کند ، و مدح اونماید به چیزی که اعتقاد به او نداشته باشد ، و با او مدارا و او سلوک کند ، این نیز اگر چه نفاق است ، و لیکن تا ضرورت ، دال به آن است ، مذموم نیست ، و جایز است شرعا .

همچنان که مروی است : «مردی در در خانه حضرت رسول صلی الله علیه و آله اذن دخول طلبید حضرت فرمود : اذن دهید او را که بد مردی است از قبیله ای . چون آن شخص داخل شد ، حضرت با او نیز به تکلم آمد ، به نحوی که حاضران گمان کردندکه آن