حکمت عملی ( تهذیب نفس ، اداره منزل و اجتماع از دیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی) صفحه 145

35 - اطاعت از پدر و مادر و آموزگار و تعظیم آنها را به او بیاموزند تا از آنان هیبتی در دل داشته باشد .

این آداب از همه مردم نیکو ولی از جوانان نیکوتر است ؛ زیرا تربیت به این صورت که بیان شد موجب عشق آنان به فضایل و پرهیز از رذایل می شود تا مهار نفس را در دست گرفته و از شهوات و لذّات و اندیشه در آنها خودداری کرده و به مقامات عالیه از ترقی و رشد برسند و با خوشی و خرّمی و خوشنامی و با دشمنانی کم و دوستانی فاضل و بزرگوار ، روزگار بگذرانند .

روش تربیت پسران نوجوان

چون کودک از مرحله کودکی گذشت و به درک و فهم رسید ، وظایفی بر عهده والدین قرار می گیرند که عبارتند از :

1 - به او باید بفهمانند که هدف نهایی از ثروت و مال دنیا ، رفاه زندگی و تندرستی است تا اعتدال مزاج و مصونیت از امراض و آفات و بالا خره آمادگی برای منزل ابدی پیدا

کند .

2 - اگر استعداد آموختن علم دارد بایستی ابتدا علم اخلاق و سپس حکمت نظری (86) را به او بیاموزند تا آنچه در کودکی از روی تقلید آموخته است با دلیل و برهان به آن یقین پیدا کند و بر توفیق جبری که نصیب وی گشته خدا را شکر و سپاس گوید و از اینکه پدر و مادر در کودکی چنین معارف بلندی را به وی آموخته اند شادمان باشد .

3 - سزاوار است که در رابطه با شغل و حرفه نوجوان ، به طبیعت و سرشت او توجّه نمایند که استعداد و قابلیت چه علم و صنعتی را دارد و طبیعتاً به کدام حرفه علاقه مند است تا او را به کسب همان علم یا حرفه مشغول نمایند ؛ زیرا همگان استعداد همه نوع حرفه ای را ندارند و اگر همه استعداد حرفه های سطح بالای جامعه را داشتند ، روی به آنها می آوردند . و اینکه خداوند استعدادها را مختلف و احیاناً مخالف یکدیگر قرار داده است حکمت و رازی در آن نهفته است که نظام جهان و قوام انسانها مشروط به همین تدبیر لطیف است که پروردگار عالم به هرکس استعدادی خاص به ودیعه نهاده باشد :

(ذلِکَ تَقْدیرُ الْعَزیزِ الْعَلیمِ )(87)

و هرکس که استعداد خاصی دارد باید مشغول همان کار مورد علاقه خویش نمود تا هرچه زودتر میوه درخت استعداد خود را چیده و به یک هنر آراسته گردد و گرنه عمر او ضایع و از نتیجه آن بی بهره خواهد ماند .