حکمت عملی ( تهذیب نفس ، اداره منزل و اجتماع از دیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی) صفحه 146

4 - باید نوجوان را تشویق نمود که به طور کامل قوانین و دانشهای حرفه انتخابی خود را

بیاموزد ؛ مثلاً اگر به نویسندگی روی آورده باید او را به زیبائی خط و پیرایش کلام و حفظ رساله ها و خطبه ها و ضرب المثلها و اشعار و سخنان نغز و مناظرات و داستانهای ظریف و لطیف و جملات نمکین و خوشمزه و نادره ها و حساب اداری و دیگر علوم و دانشهای ادبی تشویق کنند تا این امور را به طور کامل در خدمت نویسندگی درآورد و دلخوش به برخی از این فنون نباشد ؛ زیرا اگر در کسب هنر ، همّت خود را بلند نگیرد ، به بدترین صفات و خصال مبتلا می باشد .

5 - اگر طبیعت نوجوان موافق و متناسب با حرفه ای نباشد و یا توان انجام کاری در او وجود نداشته باشد ، نباید آن حرفه را بر او تحمیل کنند ؛ چرا که حرفه ها گسترده اند و می تواند حرفه دیگری را انتخاب کند ، ولی به شرط آنکه در حرفه و فن انتخابی خود تشویق به جدّیت و پشتکار شده و تشویش و تردید را از او بزدایند و تا کاری را خوب یاد نگرفته او را به کار دیگری وادار ننمایند . و دیگر آنکه در هنگام پرداختن به حرفه ای از هر شگردی که می تواند او را شاداب و دلگرم و دقیق و هوشمند گرداند ، استفاده کنند .

6 - پس از آموختن یک حرفه ، بایستی نوجوانان را وادار به کسب و امرار معاش به وسیله آن حرفه بنمایند تا چون حلاوت و شیرینی کسب را دریابند تا پایان ، آن را پیگیری کنند و ظرافتهای آن را با دقت

بیشتری به کار بندند . و همچنین قادر و ماهر به اداره زندگی خود به وسیله آن کسب گردند ؛ چرا که بچه های ثروتمندان اکثرا مغرور به ثروت باد آورده هستند و از داشتن حرفه و پیشه محروم می باشند و بعد از دگرگونی احوال و روزگار که ثروت آنها از دست برود ، به گدایی و بیچارگی افتاده و مورد ترّحم دوستان و شماتت دشمنان قرار می گیرند .

7 - چون نوجوانان به حرفه ای مشغول شده و به کسبی پرداختند سزاوار است که آنها را متاءهل نموده و منزل آنها را از منزل خود جدا کنند .

8 - رسم پادشاهان ایرانی این بود که فرزندان خود را در بین خدمتکاران و نوکران خود بزرگ نمی کردند بلکه به همراه افرادی موثق و مورد اعتماد به جای دوردست می فرستادند تا باسختی زندگی کرده و با کمبودها انس بگیرند و به دور از تجمّلات و رفاه ، بزرگ شوند و داستان آنها مشهور است .

و در اسلام نیز پادشاهان دیلمی عادت داشتند که به همین گونه عمل کنند و هرکس که بر خلاف این روش بزرگ شود به سختی قابل تربیت است ، خصوصا اگر چندین سال گذشته باشد مگر آنکه خود به زشتی تن پروری آگاه وبه طریقه ازبین بردن این عادت بد مطلّع و مصمم و کوشا و به همنشینی با انسانهای شایسته راغب و مایل باشد تا موفق گردد .

پرسشی از سقراط حکیم

از سقراط حکیم پرسیدند که چرا بیشتر با جوانان آمد و رفت و نشست و برخاست می کنی ؟ گفت : از آن جهت که شاخه های تر و نازک