حکمت عملی ( تهذیب نفس ، اداره منزل و اجتماع از دیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی) صفحه 171

با چیزی است که از دیدگاه او کمال محسوب می شود و قبلاً نیز بیان شد که شرافت وارزش هر چیز به اندازه وحدتی است که نصیب او گردیده پس ((محبت )) به معنای طلب شرافت و فضیلت و کمال است و هرچه که این طلب بیشتر باشد شوق به کمال افزونتر و رسیدن به آن آسانتر است .

ولی از دیدگاه متاءخرین ، ((محبّت و نفرت )) در جایی به کار می رود که نیروی ناطقه انسانی در آن دخیل باشد و لذا جاذبه و میل و فرار ناشی از مزاج و طبیعت اشیاء از قبیل میل عناصر به مراکز خویش و فرار آنها از جهتهای دیگر و یا خواص و اسرار طبایع و یا جذب آهن به مغناطیس و آهن ربا و یا تضاد سنگ آهک با سرکه را ((میل و فرار)) و تمایل و عدم تمایل حیوانات را به یکدیگر که ناشی از توافق یا تضاد طبایع است از مقوله ((الفت و فرار)) محسوب کرده و همه موارد فوق را از دائره ((محبّت و نفرت )) بیرون دانسته اند .

اقسام محبّت در انسانها

محبّت در انسانها بر دو نوع است : 1 - طبیعی 2 - ارادی .

و امّا ((محبت طبیعی )) مثل محبّت مادر به فرزند خود که اگر این محبّت را نداشت او را پرورش نمی داد و در نتیجه بقای نوع انسانی حاصل نمی گشت .

و امّا ((محبت ارادی )) بر چهار قسم است :

1 - سریع العقد والا نحلال (زود آمده و زودگذر)

2 - بطی ءالعقد والا نحلال (دیر آمده و دیرگذر)

3 - بطی ءالعقد و سریع الا نحلال (دیر آمده و

زودگذر)