حکمت عملی ( تهذیب نفس ، اداره منزل و اجتماع از دیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی) صفحه 189

و امّا ((رهبری سنّتی )) آن است که هیچکدام از دو رهبری سابق موجود نیست ولی شخصی وجود دارد که به روش پیشینیان که حکیم یا فاضل بوده اند آشنایی دارد و می تواند به نیکویی هر روشی را شناسائی و به جای خود به کار گیرد و برخی از روشها را نیز که در سنن گذشتگان نبوده می تواند استنباط کند . وی دارای زیبایی خطابه و اقناع و قدرت جهاد است که ریاست او را ((ریاست سنت )) می گویند .

و امّا ((رهبری شورائی سنّتی )) آن است که اوصاف ذکر شده در رهبری سنتی ، در یک نفر جمع نیست ولی در اشخاص متفرقه موجود است و آنها با اشتراک مساعی به تدبیر جامعه قیام می کنند که ریاست آنها را ((ریاست اصحاب سنّت )) می خوانند .

و امّا ریاستهای دیگر که در تحت نظر رهبری کلّ هستند در نهایت به همان رهبری ختم می شود که این ریاستها نیز شرایطی دارند

شرایط ریاست

یک شخص در سه صورت حق ریاست بر دیگری دارد :

1 - عمل یکی هدف برای عمل دیگری باشد ؛ مانند سواره کار که ریاست بر ماءمور تربیت و زین و لجام اسب دارد .

2 - عمل هر دو دارای یک هدف باشد ولی یکی از آن دو بتواند از پیش خود هدف را تصور کند و دارای قدرت تعقّل و استنباط اندازه ها باشد ولی دیگری دارای چنین نیرویی نیست و البته کم کم قوانین این حرفه را از آن شخص اوّل آموخته و در

آن کار مهارت پیدا می کند ، مثل معمار و بنّا که شخص اوّل ، رئیس بر شخص دوّم است . و در این صنف اختلاف مراتب فراوان است ؛ زیرا از کسی که یک صنعت را پایه گذاری کرده تا آن فردی که اندک معلوماتی از آن صنعت داشته باشد ، فرق فراوان است و پایین ترین مراتب را کسی داراست که اصلا قدرت استنباط نداشته و در صورت عمل به سفارشات صاحب صنعت ، کار فرا می گیرد که چنین شخصی خادم مطلق است و حق ریاست بر کسی را ندارد .

3 - عمل هر دو متوجّه یک هدف است ولی یکی از آن دو ارزشمندتر و برای رسیدن به هدف مؤ ثر باشد ؛ مانند کار چرم ساز و زین ساز برای اسب سواری که شغل دوّم مزیّت بر اوّلی دارد . و عدالت اقتضا می کند که هر شخصی در مرتبه و منزلت مخصوص خود باشد و از آن تجاوز ننماید .

دلایل نادرستی تحمیل حرفه های مختلف بر یک فرد