حکمت عملی ( تهذیب نفس ، اداره منزل و اجتماع از دیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی) صفحه 194

وجه اختلاف ساکنین ((مدینه تغلّب )) کم و زیادی

علاقه به غلبه بر دیگران و وجه اشتراک آنها علاقه مندی به اصل غلبه و کشتن و غارت اموال و اسیر گرفتن زنان دیگران می باشد . و آنان زمانی از این کارها لذت می برند که با قهر و خشونت و زور همراه باشد و لذا در بسیاری از مواقع که به طور عادی و بدون قهر و خشونت به مطلوب خود می رسند برای این غلبه ، اهمیتی قائل نیستند .

برخی از آنان غلبه از راه مکر و فریب را بیشتر دوست دارند و برخی از راه استکبار و درگیری رودررو را برای رسیدن به هدف خوشتر می دارند و برخی نیز به هر دو شیوه متوسل می شوند . و چه بسا کسانی که علاقه مند به دست یافتن بر جان و مال مردم از راه قهر و خشونت هستند وقتی که بر بالین خفته ای می رسند اقدام به کشتن و غارت مال او نمی کنند بلکه ابتدا او را بیدار می کنند و چنین می پندارند که اگر او از خود مقاومتی نشان بدهد و سپس او را بکشند گواراتر خواهد بود .

و این عده ، طبیعتا دوست دارند که همه جا و همیشه و بر همه غالب آیند ولی بر مردم جامعه خود چنین کاری را روا نمی دانند ؛ زیرا برای ادامه غلبه بر دیگران محتاج به همکاری یکدیگرند . و رهبری این گروه با کسی است که در استفاده از وجود آنان در رسیدن به مقصود موفقیّت چشمگیری داشته و بهتر بتواند حمله دشمنان را از آنان دفع نماید . و سرشت این گروه دشمنی و خصومت

با همه مردم و اتّخاذ شیوه ای که موجب سرعت غلبه بر دیگران باشد و رقابت و تفاخر به کثرت پیروزیها و بزرگ دانستن غلبه بر دیگران می باشد و کسی را سزاوارتر از همگان به تفاخر می دانند که تعداد غلبه های او بیشتر بǘԘϠ. و ابزار این پیروزیها یا نفسانی است مانند تدبیر و فکر و یا جسمانی مثل نیروی بازو و یا خارج از هر دو مثل به کار گرفتن ابزار نظامی و سلاحهای جنگی می باشد . و مردم این جامعه قسی القلب و جفا پیشه و زود خشم و متکبر و کینه توز و حریص بر اکل و شرب و ارضای شهوات جنسی بوده و همواره تلاش در راه رسیدن به خواسته های خویش از راه قهر و خشونت می نمایند .

و مردم این جامعه در درجات با یکدیگر متفاوت یا متساوی هستند و تفاوت آنها بستگی به کمی یا زیادی تعداد غلبه های آنها و یا نزدیکی و دوری نسبت به رهبر آن جامعه و یا بستگی به شدت و ضعف نیروی جسمی و فکری آنها دارد .

و چه بسا که فرد پیروز مند در این جامعه فقط یک نفر است و بقیه به منزله ابزار کار پیروزی او محسوب می شوند هر چند که آن افراد طبعا مایل به چنین قهر و غلبه ای نباشند ولی چون تاءمین مخارج زندگی آنها به عهده اوست ناچار او را کمک می کنند و این افراد نسبت به آن فرد همانند اعضای یک بدن و یا یک سگ شکاری نسبت به صیاد هستند و بقیه اهل آن جامعه همانند بردگان در

خدمت اویند و به تجارت و کشاورزی مشغول شده و با وجود خود او دیگر مالک خویشتن نیستند . و رهبر این جمعیت زمانی لذّت می برد که دیگران مانند بردگان در مقابل او ذلیل باشند .

انواع مدینه تغلّب

((مدینه تغلّب )) بر سه قسم است :