حکمت عملی ( تهذیب نفس ، اداره منزل و اجتماع از دیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی) صفحه 220

و جسارت یابند ، با سخنان دروغ و افترا آمیز ، آن دوست را زشت جلوه داده و بین آنها ایجاد عداوت می کنند .

سخن چین از نظر پیشینیان

پیشینیان سخن چین را به شخصی تشبیه نموده اند که با ناخن ، دیوارهای محکم را می خراشد تا به اندازه یک سر انگشت جایی باز کند و آنگاه که با جستجوی زیاد رخنه ای پیدا کرد ، با کلنگ آن را بزرگتر نموده و پایه های آن دیوار محکم را خراب می کند تا سرانجام به ویرانی کشیده شود . و در این مورد حکایات و ضرب المثلهای فراوانی گفته اند که یکی از آنها ((داستان شیر و گاو)) در کلیله و دمنه است و هدف از این حکایتها آن است که مردم بدانند حیوانی قوی پنجه با فریب روباهی ضعیف در مقابل حیوانات بزرگ درمانده و مستاءصل می شود و یا پادشاه قدرتمندی به واسطه دخالت یک سخن چین که به صورت ناصح و خیرخواه درآمده نسبت به وزیران و مشاوران خود که قوام مملکت و گردش کارهای آن مرهون آنهاست ، بدبین و ظنین گردد و همین وزیران و مشاورانی که بی نهایت فرمانبردار شاه بودند و حتی او را بر فرزندان خود مقدم می داشتند ، سرانجام نسبت به وی دشمنی و کینه ای پیدا نموده و اقدام به کشتن او بنمایند . و شاید به واسطه شنیدن و خواندن این حکایات ، و ترتیب اثر دادن بر سخن چینیهایی که بدگویان در مورد دوستان آنها که امتحان داده و به دوستی برگزیده شده اند و به منزله گنج دوران گرفتاری و مانند جان آنهاست ،

خودداری نمایند و در این مورد شعر نیکویی گفته شده است :

وَاَعِزَّهٍ قَدْ کُنْتُ دِنْتُ بِحُبّهمْ

وَکَذلِکَ کُلُّهُمْ بِحُبّی دانُوا

کُنْتُ الْمُغَدّی بَیْنَهُمْ وَلَدَیْهِمْ

بِحَیاهِ رَاءْسی کانَتِ اْلاَیْمانُ

فَسَعَی اْلاَعادی بِالنَّمائِمِ بَیْنَنا

پحَتّی تَفَرَّقْنا وَبِنْتُ وَبانُوا(136)