حکمت عملی ( تهذیب نفس ، اداره منزل و اجتماع از دیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی) صفحه 250

80- البته موارد استثنایی نیز وجود دارد.

80 تا 137

81- در اینجا مرحوم خواجه به مناسبت ، بحثی را پیرامون روش تهذیب و تربیت کودکان مطرح کرده و می فرماید: در تهذیب اخلاق کودک باید اقتدا به طبیعت و سرشت او نمود به این معنا که هر نیرویی را که در او بیشتر است باید تکمیل کرد و اولین نیرویی که در کودک پیدا می شود و نشانه نیروی

تشخیص اوست ((حیا)) می باشد. پس اگر در او حیا فراوان است و بیشتر اوقات سربزیر است وکارهای بی شرمانه (که معمولاً از کودکان سرمی زند) مرتکب نمی شود آن را دلیل بر نجابت او دانست ؛ زیرا این کودک خردسال از نظر روحی از کار زشت پرهیز کرده و به کار پسندیده علاقه مندی نشان می دهد. و این علامت و نشانه ای است که کودک استعداد تربیت دارد و در این صورت باید در تربیت او اهتمام بیشتری نمود و کوچکترین اهمال و سستی را روا نداشت .

و نخستین کاری که در مورد تربیت کودک انجام باید داد این است که از همنشینی و همبازی شدن بابچه های بی شرم جلوگیری کرد وگرنه طبیعت او فاسد خواهد شد؛ زیرا کودک از نظر روح و روان بسیار اثرپذیر است و از همسالان خود زودتر از پدر و مادر تحت تأ ثیر قرار می گیرد. و باید به او بیاموزند که به بزرگ منشی و کرامت ، خصوصاً کرامتی که به وسیله عقل و تدیّن وتشخیص به دست می آید (نه از راه مال و خانواده ) علاقه پیدا کند.

82- ((رجز)) اشعار حماسی را می گویند که معمولاً عربی و بر وزنهای خفیف می باشند.

83- این یک ضرب المثل است ؛ یعنی :((انسان نسبت به آنچه که از آن منع می شود حریص است وبیشتر علاقه نشان می دهد)). 84- منظور ارزش غذایی آن نیست بلکه مراد شکم پروری است .

85- منظور، پرهیز از رفاه طلبی و تن پروری است .

86- ((حکمت نظری )) علم مربوط به تفکر و اندیشه است که عبارت از شناخت

حقایق موجودات مثل الهیّات و ریاضیات و علوم طبیعی می باشد.