حکمت عملی ( تهذیب نفس ، اداره منزل و اجتماع از دیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی) صفحه 98

استاد ابوعلی - رحمه اللّه علیه - می گوید : یکی از بزرگترین پادشاهǙƠروزگار را دیدم که این جملات ابوبکر را تکرار می کرد و از تطبیق آن بر احوال خویش سخت تعجب می نمود . و کسانی که در احوال ملوک بنگرند و کبکبه و دبدبه آنها را ببینند خیال می کنند که آنها بی نهایت شادمان هستند در حالی که اینها غافل از فکر مردمان در باره خود ، به اندیشه های خود غرقند .

اگر کسی بخواهد حال پادشاهان را بداند به حال خودش که مختصر دارایی و ثروتی دارد توجه کند که چگونه این مختصر ، او را از بسیار چیزها باز می دارد و آرامش را در بسیاری از اوقات از او سلب می کند . آنگاه به حال پادشاهان پی می برد . البتّه کسی که ناگاه به ریاستی یا حکومتی رسیده ممکن

است که در ابتدا احساس لذّت کند و چون چشمش به کاخ و زر و زیور و خدم و حشم بیفتد مسرور و مبتهج و شادمان شود ولی کم کم دست طمع به اموال دیگران دراز نموده و اندک اندک کار به جایی می رسد که اگر فی المثل تمامی دنیا را به او بدهند در صدد آن است که ببیند آیا دنیای دیگری نیز وجود دارد تا آن را نیز برای خود به ثبت برساند . خلاصه آنکه حفظ مملکت بسیار سخت و دشوار است و اموال در معرض فنا و زوال .

ولی نعمتهای حقیقی که در ذات افاضل و ارباب فضایل ، مستقر گشته به هیچوجه قابل مفارقت از آنها نیست ؛ زیرا موهبت پروردگارند و هرگز مسترد نمی شوند ؛ چنانکه گفته اند :

داده خود ، سپهر بستاند

نقش ((اللّه )) جاودان ماند .

و خداوند که این مواهب معنوی را اعطا فرموده ، خود دستور به بهره گیری از آن داده است که اگر امتثال کنیم هرلحظه نعمتی دیگر ثمره می دهد تا آنگاه که نعیم ابدی حاصل گردد ، ولی اگر ضایع کنیم به شقاوت و هلاکت خویش راضی شده ایم . و چه ضرری بالاتر از آن که انسان جواهر نفیس باقی ذاتی را در طلب متاع خسیس فانی عَرَضی از دست بدهد و اگر بعد از هزاران رنج و مصیبت به آن دست یابد تالب گور او را بیشتر همراهی نمی کند و هرآینه او را از پیش آنها و یا آنها را ازپیش او بردارند .

توصیه ای از ارسطوی حکیم

ارسطوی حکیم می گوید : کسی که می تواند زندگی آبرومندانه ای داشته

باشد و با میانه روی و اقتصاد زندگی کند شایسته و سزاوار نیست که به فزون طلبی روی بیاورد ؛ زیرا اگر به این امر روی آورد تا بی نهایت به دنبال آن می دود و ناگواریهای فراوان می بیند .