عبرت های روزگار صفحه 225

خوب می داند به حقیقت خوب است، و اگر بد، به واقع بد خواهد بود.

بر خلاف انسان که سراسر نادانی و جهل است.

«انَّه کانَ ظَلُوماً جَهُولًا» (1) بنابراین، ای بسا که انسان چیزی را خوش بدارد اما چنین نباشد، و یا ناخوش انگارد، ولی خوش باشد.

«وَعَسی انْ تُحِبُّوا شیئاً وَهُوَ شَرٌّ لَکُم

وَعَسی انْ تَکْرَهُوا شیئاً وَهُوَ خَیْرٌ لَکُم» (2) آری، خوب و بد را تنها کسی می داند، که نه تنها آگاه به آشکارا و ظاهر امور باشد، بلکه بر باطن و نهان و حقایق امور نیز علم و وقوف داشته باشد.

و این، جز خدا، کسی نیست. تنها خداست که هم ظاهر را می داند و هم دانا و محیط بر باطن است.

«یَعْلَمُ الْجَهْرَ وَما یَخْفی» (3)

سلامت

و از یاد نبریم که خوب و یا بد بودن، در نزد طبیب، به خواص و خصوصیت ها مربوط است، یعنی طبیب چیزی را خوب قلمداد می کند که خاصیت و خصوصیات آن خوب باشد، و چیزی را به بدی یاد می کند که برخوردار از آثار و خصیصه های بد باشد.

از این جهت ای بسا او چیزی را برای بیمار خویش تجویز کند که به ظاهر خوش نباشد، اما به دلیل خواص و خصیصه ها، خوب و مثبت باشد، زیرا که انگیزه و ملاک طبیب، سلامت بیمار است.

بر خلاف بیمار، که خوب و بد را در طعم و مزه می داند، و از همین رو ممکن

1- [1] احزاب/ 72.
2- [2] بقره/ 216.
3- [3] اعلی/ 7.