عبرت های روزگار صفحه 80

این صریح کتاب خداست که می گوید: فرشتگان، هرگز امر خداوند را وا نمی گذارند.

و مهمل نمی نهند. و ترک و تعطیل نمی نمایند.

«لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ» (1) بدین سبب، وقتی که فرمان رسید جهت اکرام و تجلیل آدم پیشانی بر زمین نهید و سجده برید، تمامی، سجده بردند. بی هیچ تخلف. و بی هیچ چون و چرا.

و حتی فلسفه آن را نیز طلب و تمنا ننمودند، با آنکه سراسر عقل، و سراپا خرد، و سر به سر هوش و ادراک بودند.

و از آن میان، اگر یکی چون شیطان سجود نکرد، از شمارِ فرشتگان نبود.

«کَانَ مِنَ الْجِنِّ» (2) از همین رو نیز در برابر امر خداوند به چون و چرا برخاست. و حجت و برهان خواست. و هم سخن از برتری و بهتری و امتیاز و رجحان خود بر آدمک به میان آورد:

«خَلَقْتَنِی مِن نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِینٍ» (3)

اختیار

بنابراین، قوانین مربوط به تکوین تخلف ناپذیر، اما آنچه به عالم تشریع مربوط می باشد، به دلیل وجود اختیار، قابلیت تخلف را داراست. چرا که هیچگونه اجبار و زور و ناگزیری و اعمال تحمیل در میان نیست.

و پای اکراه و اجبار اگر در میان باشد بهشت و دوزخ بی معنا، و بعثت پیامبران و امامت پیشوایان نیز بیهوده، بی سود، و بی حاصل است.

حال آنکه یکصد و بیست و چهار هزار پیامبر، جهت ارشاد و راهیابی انسان به رسالت تعیین و مبعوث شدند، تا آنچه بایسته و سزا و سزاوار است وی را فرمان، و از آنچه نابایست و ناشایست است وی را پرهیز داده و دور دارند.

1- [1] هرچه خدا بگوید نافرمانی نمی کنند. تحریم/ 6.
2- [2] ابلیس از جن بود. کهف/ 50.
3- [3] مرا از آتش آفریده ای و او را از گِل. ص/ 76.