اسرار نماز صفحه 134

خاتمه

قسمت اول

پس در آن دو بحث می باشد اول : در جبران خللهائی است که واقع میشود در نماز و بیان تدارک دوائی که نافع این منافیات باشد بدان به درستی که خلل ، اگر از چیزهایی باشد که منافی اقبال و حضور قلب باشد به واسطه افکار خارجه از نماز پس دوای آن ، یاد آوردن عملی است که در آنوقت شخص مباشر آن عمل است و یاد آوردن خطرهائی که لازمه آن خواهد بود از قبیل غفلت و قبول نشدن عمل ، با وجود شدت حاجت شخص به آن عمل ، در دنیا و آخرت چه آنکه توفیق الهی شامل است حال مطیعین را در دنیا آخرت و احتیاج به آن ، حاصل است خصوصا در روز قیامت که مجال سخن در آن نیست و تقریر بر آن احاطه پیدا نمیکند، نه از روی عقل و نه از روی خیال و کسی طاقت تحمل احوال آن را ندارد و معاونی در آنجا نیست سوای رحمت خدا و کرم او، و قیام به اعمال صالحه و عبادتهای مقبوله سود دهنده پس به درستی که طاعات وسیله روشنائی خواهد بود در آن تاریکیها و سبب نجات است از آن شدتها و باعث گذشتن از آن راه خوفناک و اکتساب اعمال صالحه نتوان کرد مگر در این دنیای زائله و در این مدت قصیره که اکثر آن در غفلت صرف می گردد و نزدیک است که آینده آن به گذشته پیوست بشود اگر بیدار نشود آدمی و تدارک نکند آنچه را

که تقصیر کرده است و از طرفی نیست در آخرت مگر بهشت و دوزخ ، و بهشت مهیا شده برای پرهیزکاران و آتش مهیا گردیده برای فاسقان و باجلمه خطر بزرگ در راه است و پایان کار بس عظیم و هولناک و از طرفی غفلت شامل احوال است با این وجود گویا شعور در ما نیست تا درک کنیم کلم رسول خدا (صلی الله علیه وآله ) را.

حضرت رسول خدا (صلی الله علیه وآله ) فرمود: یمضی علی الرجل ستون سنه ان سبعون سنه ، ماقبل الله منه صلاه واحده می گذرد بر شخص ، شصت سال یا هفتاد سال ، در حالی که خدا یک نماز از او قبول نکرده است .

حضرت صادق (علیه السلام ) دعا فرمود به حماد بن عیسی که پنجاه مرتبه حج کند و خدا مال و فرزند او را زیاد گرداند. خداوند هم مستجاب نمود دعای آن حضرت را و این دعای حضرت به واسطه آن بود که حماد بن عیسی حفظ می کرد کتاب حریز بن عبدالله سجستانی را که در مسائل نماز بود.

و وقتی که حماد نماز کرد در نزد آن حضرت دو رکعت پس فرمود آن حضرت : ما اقبح بالرجل منکم یمضی علیه ستون سنه اوسبعون سنه ، لایحسن ان یقیم صلاه واحده بحدودها چقدر زشت است برای مردان شما که می گذرد بر ایشان شصت سال یا هفتاد سال ، و نتوانند یک نماز را با حدود و آداب آن انجام دهند.

فرمود: حضرت رسول خدا (صلی الله علیه وآله ): و کم من قارء القرآن و القرآن ، یلعنه ، و کم من صائم

لیس له من صیامه الا الجوع و العطش چه بسا قرائت روزه دار که از روزه خود چیزی غیر از گرسنگی و عطیش به دست نمی آورد و امثال اینها از اخبار و آثاری که دلالت می کند که کار، بسی سخت و دشوار می باشد، پس احضار و یاد کردن اینها و آن چه در مقدمه ذکر شد، کمک و معین می باشد برای حضور قلب ، زیاده بر آنچه گذشت از دواهائی که معین و کمک می بود که در مطلب سوم ذکر شد.

و اگر بوده باشد آن منافی نماز، از قبیل چیزهائی که مفسد و مبطل نماز است ، همانا آنچه نفع می دهد او را، تفکر کردن است در مضرت ریاء و آنچه فوت می شود به سبب آن از صلاح قلب و آنچه محروم می ماند این کس در آن حال ، از توفیق عبادت و ازمنزلت در نزد خدای تعالی در آخرت . آنچه بسر می آید او را از عقاب و غضب و سخت ورسوائی هویدا، به طوری که منادی در برابر فرشتگان و بندگان خدا ندا میکند ریاکار را: یا فاجر یا غادر یا مرائی ! اما استحییت اذا اشتریت بطاعه الله تعالی عرض الدنیا، راقبت قلوب العباد و استعزئت بطاعه الله ، تعالی و تحببت الی العباد بالتبغض الی الله تعالی ، و تزینت لهم بالشین عندالله ، و تقربت الیهم بالعبد من الله تعالی ، و تحمدت الیهم بالتذمم عندالله ،و طلبت رضاهم بالتعرض لسخط الله تعالی ، اما کان احد اهون علیک من الله ای گنهکار رو سیاه و ای فریبنده و ای