اسرار نماز صفحه 97

و با سر خود توجه می کند به رکوع و سجود؛ و با پاهایش می ایستد و می نشیند و علت اینکه برای جنابت غسل ، فرموده و برای خلا رفتن غسل ، نفرموده ، به واسطه آنکه جنابت از نفس انسان سر می زند و اثر آن از همه بدن پدید می آید ولی هنگام خلا رفتن چیزی از نفس و طبیعت سر نمی زند بلکه اثر همان غذایی می باشد که خورده است از محلی داخل شده و از محل دیگری بیرون می آید.

2- ازاله نجاست

و اما در ازاله نجاست نیز متذکر باید شد به تطهیر قلب از نجاست اخلاق رذیله و معایب او؛ پس به درستی که تو را هرگاه امر کرده اند به تطهیر ظاهر جلد و آن پوستی است و به تطهیر لباس و آن چیزی است که دور از تو است پس غافل مشو از تطهیر دلت که آن ذات تو و پادشاه بدن تو است پس جهد کن در تطهیر آن ، به توبه و ندامت از آنچه تقصیر کرده ای از وظائف عبادات و از آنچه امر کرده اند و بجا نیاورده ای و از آنچه نهی فرموده اند و مرتکب شده ای و مصمم گردان عزم خود را بر ترک آن چه صادر شده از تو در زمان گذشته ، و به اینکه عود ننمائی در زمان آینده ، و طاهر گردان باطن خود را به توبه و انابه ، که آن محل نظر معبود حقیقی است .

و به خاطر بیاور از رفتن به قضای حاجت ، نقص و احتیاج خود را، به آن چیزی که

با خود داری از نجاسات و کثافات ؛ و متذکر شو به اخباث باطنی خود؛ از صفات رذیله و تو زینت می دهی و آرایش می کنی ظاهرت را، به لباسهای فاخره و پوششهای پاکیزه در نظر مردمان و حال آنکه خدای تعالی واقف است بر خبث باطنت و بدی احوالت پس مشغول شو به اخراج نجاسات باطنی و اخلاق سیئه داخلی اندرونی خود؛ که پیوسته در فساد می اندازد نفس را تا به راحت و آسایش افتد ذات تو از استخراج آنها و آرام گیرد دلت به سبب بیرون کردن آنها؛ و سبک شود عقل تو از ثقل آنها چرکیها و کثافتها؛ تا صلاحیت ایستادن بر بساط خدمت ، و اهلیت مناجات به درگاه رب العزه را به هم رسانی و خوشحال مباش از آنچه آراسته می نماید نفس ، ظاهر خود را به تو با آنکه در باطن اوست از اخلاق ذمیمه ، از جهت آنکه عاقبت ظاهر می گرداند آنچه را که پوشیده و پنهان می داری در باطن خود؛ و رسوا می شوی تو در آن هنگام به آنچه پنهان کرده ای از نظر مردم . اگر چه در دنیا پنهان داری از خلق ، و آنچه را که می کنی در یوم تبلی السرائر روز قیامت ظاهر و آشکار خواهد شد و پرده از روی تدلیسها و تلبیسها می افتد و عیبها برملا می شود و آن کسانی که عیوب نفسهای خود را از خلق می پوشانیده ؛ و خود را به صورت ابرار و نیکوکاران به خلق جلوه می داده اند؛ در آن روز به فضیجت می افتند.

پس بر

تست که جد و جهد کنی تا اطلاع بهم رسانی بر باطن خود، که نفس ، خود را همچون طاووس می آراید؛ و باطنش مملو است از کدورات نفسانی ، و وساوس شیطانی . و خود را به ریاء و سمعه در میان خلق به نیکی شهرت دادن فائده ای به حال آخرت ندارد.

و قال الصادق صلوات الله علیه : سمی المستراح مستراحا، لاستراحه النفوس من اثقال النجاسات و استفراغ الکثیفات و القذر فیها حضرت صادق (علیه السلام ) فرموده : مستراح را مستراح نامیدند، زیرا که اشخاص در آن ، استراحت و آرامش پیدا می کنند از سنگینی نجاستها و فارغ و خلاص می شوند از کثافتها و قذارتها که در آن ریخته می شود و مؤمن عبرت می گیرد نزد مستراح به اینکه ، آنچه خالص است از جنس دنیا عاقبت چنین می گردد؛ پس به راحت می افتد نفسش به سبب گذشتن از حطام دنیا؛ و راحت می یابد در نزد ترک و زهدش و فارغ می شود از شغل او، و استنکاف می نماید از جمع کردن و بدست آوردن او؛ مثل استنکافی که از بدست آوردن نجاسات و غایط و قذر می نماید و تفکر می کند در نفس خود که چگونه عزیز بود در یک حال و ذلیل و خوار می گردد در حال دیگر، و می داند که تمسک به قناعت و تقوی ، مورث راحت در این است و اینکه راحت در خوار داشتن و عدم توجه به دنیا است و فارغ بودن از تمتع او، ازاله نجاسات او است از حرام و شبهه .

پس در کبر

را بعد از آنکه شناخت حال دنیا را به خود می بندد و می گریزد از گناهان ؛ می گشاید در تواضع و مبادرت می نماید به اوامر و اجتناب می کند از مناهی ، به جهت خوشنودی و رضای الهی و طلب خوبی دار آخرت و نیکوئی قرین الهی ، و خود را می افکند در زندان خوف و صبر؛ و باز می ایستد از خواهشهای نفس اماره ، تا آنکه برسد به امان الهی در دارالقرار و بچشد حلاوت طعم رضا و خوشنودی خدا را و می داند که در همه امور اعتماد بر او است و غیر او چیزی نیست .