فرهنگ اخلاق صفحه 139

سلمان فرمود: تعجّب می کنی؟ آیا گمان داری که بنده ای از خداوند اطاعت نماید و حضرتش خواهش او را اجابت ننماید؟ [مگر نه این است که هر کس اطاعت مولای خویش نمود همه چیز از او اطاعت می کند؟] (1)

نشانه های پرهیزکاران

انسان ذاتاً میل دارد که او را دوست داشته باشند و از توجّه و مهر و علاقه دیگران نسبت به خویش به شدّت لذّت می برد.

لذّت خواهی و مهر طلبی دو غریزه مهم ذاتی در انسان بوده و دامنه تأثیر آنها در رفتار وی بسیار گسترده است، به طوری که می توان گفت: بسیاری از تلاش های روز مره و اعمال و رفتار - درست یا نادرست - شبانه روزی به اقتضای کشش همین دو غریزه ذاتی شکل می گیرد.

از آن جا که غرایز انسانی نیازمند کنترل دائمی بوده و مقتضیات آنها در صورتی که به شکل صحیح إعمال و ارضا نگردد الزاماً منطبق بر مصالح انسانی نیست، فعالیت این دو غریزه نیز که از حساسیت ویژه ای برخوردار می باشد، باید با دقّت کامل زیر نظر قرار گرفته و از آثار ناسازگار با اهداف معنوی و پی آمدهای نا همسو با خواسته های انسانی آنها جلوگیری به عمل آید. چه آنکه انسان به اقتضای این دو غریزه - چنانکه کنترل نشود - از هر طریقی می کوشد تا توجّه و مهر مردم را به خود جلب نموده، به خواسته طبیعی خویش، به گونه ای - درست یا نادرست - پاسخ مثبت دهد. و در این راستا بسا خود را به صورت پرهیزکاران درآورده، دیگران را فریب دهد. و چه بسا امر بر خود او نیز مشتبه گشته، خود را حقیقتاً