فرهنگ اخلاق صفحه 152

5 - دعا و نیایش

اشاره

آدمی نیازهای گوناگونی دارد. هوا، آب، غذا، پوشاک، مسکن، بهداشت، تعلیم و تربیت و امنیت از ضروری ترین اشیای مورد نیازی است که برخورداری از یک زندگی طبیعی، سالم و انسانی بدون آنها فراهم نخواهد شد. امّا رشد و تعالی، پیشرفت معنوی و نیل به اهداف عالی انسانی در گرو برآورده شدن نیازهای دیگری است که شناخت آنها وابسته به معرفت نسبت به ابعاد پیچیده موجودی است که دانشمندان، روانکاوان و محقّقان، او را موجودی ناشناخته دانسته اند.

انسان به راستی موجودی پیچیده و ناشناخته است. گرچه در طول هزاران سال زندگی خود بر روی کره زمین همواره شاهد فعالیت ها، روحیات، حالات و تحولات اخلاقی و روحی او، بلکه پیوسته در صدد شناخت ابعاد پیچیده، استعدادها و شگفتی های نهفته در وی بوده و از نزدیک، افکار، رفتار و گفتار خود و سایر هم نوعان خویش را مورد مطالعه و بررسی قرار داده، اما هرگز به خواسته دیرینه خویش در زمینه معرفت نسبت به این موجود شگفت انگیز نرسیده است.

شناخت یک پدیده، رابطه تنگاتنگی با شناخت ضعف ها، قوت ها، کاستی ها، استعدادها و نیازهای آن پدیده دارد. معرفت نسبت به موجودی که از قابلیت ها و نیازهای آن آگاه نیستیم، ناقص و غیر واقع بینانه است. برنامه ها و راه کارهایی نیز که در ارتباط با آن موجود ارائه می شود، بدون آگاهی از خواسته های واقعی آن، به طور جامع و کامل کارساز نخواهد بود، بلکه بسا مشتمل بر زیان های جبران ناپذیری نیز باشد.

با این همه، این نکته بسیار عجیب است که انسان به موازات اقرار و اعتراف به ناتوانی در فرو ریختن دیوارهای بلند جهل و زدودن پرده های ضخیم ناآگاهی