فرهنگ اخلاق صفحه 176

6 - توسّل

قسمت اول

تردیدی نیست که خداوند متعال فیّاض، و فیض حضرتش نامتناهی است و پیوسته موجودات عالم را که همه، مخلوقات اویند، به فراخور ظرفیت، قابلیت و نیازشان از فیض لایزال خود بهره مند می سازد.

امّا از آن جا که عالم، عالم اسباب است و آفریدگار جهان چنین اراده فرموده که چرخش نظام آفرینش و جریان امور زندگی از طریق اسباب و به وسیله ابزار و عواملی صورت پذیرد که برای انجام هر یک از امور قرار داده، و بنا به فرمایش امام صادق علیه السلام:

دستیابی به مواهب الهی تنها از طریق سبب هایی که او خود مقرّر فرموده میسّر است، (1)

از اینرو انسان ناگزیر است قانون «جریان امور از طریق اسباب» را که در مورد جریانات طبیعی و تکوینی به عنوان یک واقعیت، مورد پذیرش همگانی است، در جریان امور زندگی و فعالیت های اختیاری نیز پذیرا باشد.

استعانت و درخواست کمک از دیگران در اموری که اسباب طبیعی دارد و انسان به تنهایی از انجام آن عاجز است، از جمله سبب هایی است که می توان آن را از ارکان جدایی ناپذیر تمدّن بشری دانست و به هیچ عنوان نباید آن را از حلقه های سلسله تمدّن و دایره امور زندگی جدا فرض کرد.

البته این امر تنها به امور مادی محدود نمی شود. انسان همچنان که برای رفع احتیاجات مادی خویش نیازمند مساعدت دیگران و تلاش و فعالیت در دایره