فرهنگ اخلاق صفحه 281

8 – ذکر

اشاره

انسان به خاطر انس با جهان مادّه و مادّیات، نوعاً همه چیز حتی امور صد در صد معنوی را - با همه ارتفاع منزلت و ارزش فوق العاده ای که دارد - در کفّه ترازوی ذهن مادّی خود نهاده، با مادیات می سنجد و به همین جهت خواسته یا ناخواسته، بسیاری از ارزش های معنوی و فضایل انسانی، در سلسله مراتب ذهنی و فکری وی، نه تنها از جایگاه اصلی و حقیقی خود برخوردار نیست بلکه بسا از کمترین ارزش مثبت نیز بی بهره به حساب آید.

کم نیست نعمت های الهی فوق العاده ارزشمندی که به واسطه فرهنگ متأثّر از گرایش های مادّی و بینش و ذهنیت نادرست، به چنین سرنوشتی گرفتار آمده است.

ذکر و یاد خدا نمونه روشنی از این ارزش های والاست که علی رغم آنکه در فرهنگ اسلامی در زمره نعمت های بزرگ الهی به شمار آمده، حتی از سوی بسیاری از کسانی که نسبت به آن اهتمام می ورزند نیز از این دیدگاه، مدّ نظر قرار نمی گیرد.

امام سجّاد علیه السلام در مقام مناجات با پروردگار متعال عرض می کنند:

«وَ مِنْ أَعْظَمِ النِّعَمِ عَلَیْنا جَرَیانُ ذِکْرِکَ عَلَی أَلْسِنَتِنا وَ إِذْنُکَ لَنا بِدُعائِکَ وَ تَنْزِیهِکَ وَ تَسْبِیحِکَ.».(1)

«جریان ذکر تو بر زبان های ما و اجازه ای که به ما داده ای تا تو را خوانده، تنزیه کرده، و تسبیح گوییم، از بزرگ ترین نعمت ها (یت) بر ماست.».