فرهنگ اخلاق صفحه 307

11 - عبادت

اشاره

زندگی بدون تحرّک، مرگ است و بودن بی نشاط شایسته نام حیات نباشد. شور و نشاط و تلاش و حرکت از ارکان مهم حیات و از اجزای جدایی ناپذیر زندگی است.

خورد و خوراک، تولید مثل و امثال این ها که از مظاهر روشن حرکت به شمار می رود، البته از جریان خون در رگ های آدمی سرچشمه می گیرد، امّا آنچه که به این جُنب و جوش، نشاط بلکه قِوام می بخشد، احساس نیاز و امید و آرزو است. امید به فردایی بهتر و آرزوی روزگاری فارغ از غم و درد و رنج، و به دور از ذلّت و درماندگی و اسارت.

تفوق طلبی، برتری جویی و استقلال خواهی نیز که از قوی ترین و قدرتمندترین عوامل ایجاد تحرّک در آدمی است، به این امر دامن زده و او را به تلاشی شبانه روزی و فعالیّتی دائمی واداشته، از روز مرّگی، قانع شدن به وضع موجود، و هر آفت باز دارنده دیگر باز داشته، خستگی را از تن و جان او ربوده، و در عین حال آسایش و راحتی را نیز از او سلب نموده است!

این عوامل و جز این هاست که او را به ستیز و مبارزه با آنچه که آن را مانع تحقّق این آرزوی حیاتی می پندارد، فرا خوانده و در این راه به او استقامت و پایداری بخشیده است.

امّا مصیبت بزرگ و درد جانکاه آن است که در این پندار، بسیار به خطا رفته است، تا جایی که حتی مقتضای فطرت و طبیعی ترین نیاز بشر را - که جز خضوع در برابر کمال مطلق و بندگی آفریدگار متعال نیست - مانع پنداشته و به ستیز با آن کمر بسته است!

تردیدی نیست که استقلال خواهی و میل به تثبیت شخصیت از شاخص ترین