فرهنگ اخلاق صفحه 334

رکود

الف) عوامل درونی رکود

اشاره

اینک ضروری است ولو به طور اختصار به اصلی ترین عواملی که حرکت معنوی و سیر روحانی را دستخوش رکود یا بازگشت می سازد اشاره ای داشته باشیم.

گرچه علل زیادی می تواند در سهل انگاشتن امر سلوک یا رکود و توقف و حتّی بازگشت - از مسیری که برای پیمودن آن متحمّل زحمات فراوانی شده ایم - دخیل باشد، لیکن سبب اصلی این امر را می توان در چند عامل بازدارنده ریشه یابی کرد:

1 - جهل

جهل و نادانی نسبت به صفات ناستوده و ناخالصی ها، غفلت از اهداف بلند انسانی و قابلیت ها، و بی خبری از حقایق و ارزش ها که بزرگ ترین نوع ناآگاهی و از زشت ترین صفات ناپسند محسوب می گردد، از اصلی ترین عوامل رکود و توقّف نسبت به مسأله خود سازی و تهذیب است که آدمی را به گونه ای وحشتناک در ظلمت نفس و تیرگی طبیعت فرو برده، و از هر گونه حرکت معنوی و تحوّل در امر سیر روحانی باز می دارد.

امیر مؤمنان حضرت علی علیه السلام می فرمایند:

«اَلْجَهْلُ بِالْفَضائِلِ مِنْ أَقْبَحِ الرَّذائِلِ.».(1)

«بی خبری از فضیلت های انسانی از زشت ترین صفات ناپسند و ناستوده