فرهنگ اخلاق صفحه 403

آن حضرت خود از جدّ بزرگوارشان رسول خدا علیه السلام نقل می کنند که فرموده اند:

«زمانی فرا رسد که مردم برای طمع دنیا، باطنشان پلید و ظاهرشان نیکو است ولی مقصود آنان (رسیدن به پاداش الهی و) آنچه نزد پروردگارشان می باشد نیست، بلکه دینشان ریا، و ترس از خدا با ایشان در نیامیخته است. خداوند آنها را مجازاتی همگانی نماید و آنان مانند کسی که در حال غرق شدن است (با همه وجود) (1) دعا کنند ولی خدا آن را مستجاب نفرماید!».(2)

اقسام ریا

همچنان که گذشت ریا منحصر در عبادات نیست، (3) و هر کار یا سخن دینی، اعتقادی، اخلاقی، و غیره می تواند از مصادیق آن قرار گیرد.

ریا کار می کوشد تا برای رسیدن به مقاصد غیر الهی خویش از هر طریق، توجه و قلب مردم را به خود جلب نموده، آنان را با خود همراه سازد. خصوصاً اگر قصد به دست آوردن پست و ریاستی را داشته باشد، آن چنان خباثت و نفاق خود را پنهان می سازد که گاهی امر بر خود او نیز مشتبه گشته، خود را حقیقتاً برخوردار و شایسته ادعاهای دروغین خویش می پندارد.

گاهی با بیان عقاید حقّه و اظهار مطالب توحیدی و معارف الهی خود را اهل توحید معرفی می کند.

1- 612. البته ممکن است منظور از «دعاء الغریق» دعای معروفی باشد که امام صادق علیه السلام آن را به عبد اللَّه بن سنان تعلیم فرمودند تا شیعیان در عصر غیبت حضرت بقیّه اللَّه - أرواحنا فداه - آن را بخوانند. به کمال الدین مرحوم صدوق، ج 2، ص 352 مراجعه شود.
2- 613. کافی، ج 2، ص 224، ح 14
3- 614. البته ریای معروف نزد فقها همان ریای در عبادات است.