فرهنگ اخلاق صفحه 467

اشاره

غالباً افرادی که مرتکب جرمی گردند، می کوشند تا خطای خود را از انظار - خصوصاً از نظر محاکمی که مسئولیت پیگرد مجرمان بر دوش آنان است - پنهان دارند. هنگامی هم که سرپیچی آنان از قانون آشکار می گردد، به ویژه در مواردی که مرتکب خطای سنگینی گشته اند، به گمان اینکه می توانند از فشار وجدان نیز بگریزند، در صدد برمی آیند تا خود را مخفی نمایند و بسا با این کار ظاهراً از چنگ کیفر جرم و مجازاتِ کردار ناشایست خود رهایی می یابند! بر فرض هم که مکافات عمل، گریبان گیر آنان گشته، به دام افتند، زمانی اندک یا دراز در زندان به سر برده و یا با اجرای حکم شدیدتری سرانجام پرورنده آنان برای همیشه بسته می شود!

امّا وضع افرادی که معتقد به خدای متعال و پاداش روز رستاخیز هستند و احیاناً گناهی از آنها سر می زند، از جمیع جهات با آنان متفاوت است.

خداوند متعال، «عَلّامُ الْغُیُوب» و «عالِمُ السِّرِّ وَ الْخَفِیَّات» است و از غیب و شهود و سرّ نیت ها و راز دل ها آگاه می باشد. مُلک زمین و آسمان از آنِ اوست، و دور و نزدیک برایش یکسان است. هیچ نقطه ای از حکومتش بیرون نیست و هیچ کس نیز قادر به تحمّل کمترین کیفر و مجازات او - که «شَدِیدُ الْعِقاب» است - نمی باشد.

گناه نیز دردی است که از پی آمدهای شومش راه گریزی نیست و حتّی با مرگ نیز پایان نمی پذیرد! وبال نکبت بار آن در هر حال دامن گیر انسان است و هرچه معرفت وی به خداوند متعال افزون تر باشد، احساس نا امنی و نگرانیش بیشتر است. نه پنهان گشتن از انظارِ این و آن برای او کارساز است، و نه فرار از این سو به آن سو و اینجا به آن جا چاره کار اوست!

نگرانی و ترس از عذاب، و اضطراب ناشی از فشار ملامت وجدان، به شدّت