فرهنگ اخلاق صفحه 471

و از آن پس در زمره اصحاب امام سجّاد علیه السلام در آمد.(1)

مفهوم توبه

هنگامی که انسان مرتکب گناه می گردد، از صراط مستقیم منحرف، و به نوعی به عقب گرد مبتلا شده، از ساحت اقدس الهی فاصله می گیرد. با پشیمانی و دست برداشتن از معصیت نیز در واقع به سوی خدا و صراط مستقیم باز گشته و به حقّ - جلّ جلاله - نزدیک می شود. خداوند نیز با پذیرش توبه، و رحمت و مغفرت، عنایت خویش را به وی باز گردانده و او را در وادی لطف و مرحمت خود قرار می دهد.

بنا بر این، توبه به معنای بازگشت، و حقیقت آن ندامت و پشیمانی، و نشانه آن سوز جانکاه و خوف و اندوهی است که بر جان گنهکار فرو می ریزد و شیرینی گناه را به کام وی تلخ ساخته، و آثار هلاکت بار آن را از روح و قلب و نفس او می زداید.

امیر مؤمنان علیه السلام فرموده اند:

«اَلتَّوْبَهُ نَدَمٌ بِالْقَلْبِ وَ اسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ وَ تَرْکٌ بِالْجَوَارِحِ وَ إِضْمارُ أَنْ لا یَعُودَ.».(2)

«توبه پشیمانی در دل، در خواست آمرزش با زبان، ترک گناه با اعضا، و عزم و تصمیم بر باز نگشتن است.».

آری، توبه در واقع تغییر دادن مسیر زندگی در اثر انقلاب درونی است که از معرفت و بیداری سرچشمه می گیرد و دل را حقیقتاً به سوی پروردگار متعال