فرهنگ اخلاق صفحه 483

و نَفس های او به شماره می افتد. ناامیدی از جبران گذشته، او را اندوهگین سازد و حسرت و پشیمانی بر تضییع عمر، وجودش را آن چنان فرا گیرد که اصل ایمانش نیز به خطر می افتد...».(1)

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می فرمایند:

«بعد از گناه زودتر از چشم به هم زدن استغفار و درخواست آمرزش نمایید. اگر چنین نکردید با انفاق (جبران نمایید)، و گر نه با فرو بردن خشم، و اگر موفّق نشدید با عفو و گذشت از مردم، و گر نه با احسان و نیکی به آنان، و چنانچه آن را نیز انجام ندادید با پرهیز از اصرار بر گناه، و اگر توفیق آن را نیافتید با امیدواری (به آمرزش خداوند، خود را در معرض لطف و مرحمت قرار داده و) از رحمت خدا نا امید نگردید.».(2)

شرایط توبه

بی تردید توبه از بزرگ ترین موهبت های الهی، و از نعمت های بسیار عظیم و کم نظیری است که خدای متعال از راه کرم و لطف به بندگان نیازمند خویش ارزانی داشته، و با قلب مهر و آغوش رحمت، آنان را به بهره گیری از این فیض عظمی و فرصت طلایی فرا خوانده، تا از اعمال ناپسند گذشته حقیقتاً دست کشیده و با سوز و شوق و تلاش، و دگرگونی عمیق درونی، و تحوّلی بنیادین، ارکان ایمان و اعتقاد خویش را که بر اثر طوفان سهمگین گناه درهم شکسته، باز سازی نمایند و ناتوانی های روحی و ضعف های اخلاقیِ حاصل از ارتکاب گناه، و کاستی ها و