ارزش ها و لغزش های نفس صفحه 255

ص:271

«إنَّ لِلّهِ عَلی الناسِ حُجَّتَین : حُجَّهٌ ظاهِرهٌ وحُجَّهٌ باطِنَهٌ ...» (1) خداوند دو حجّت برای مردم قرار داده است ، حجت ظاهری و حجت باطنی، اگر حجّت ظاهری که انبیا هستند و حجّت باطنی که عقل انسان است با یکدیگر پیوند بخورند انسان همانند یوسف رشد می کند و در این مملکت، این یوسف، بر تخت عزیزی مصر وجود می نشیند. یعقوب، راحیل و یازده برادر، با همه وجود، به سوی او حرکت و تعظیم می کنند و از انحراف های قبلی خود، در برابر این یوسف، عذرخواهی می کنند:

« یٰا أَیُّهَا الْعَزِیزُ مَسَّنٰا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ » (2)

به یوسف درون می گویند: به ما صدقه بده. صدقه عقل هم ایمان و معرفت و انگیزه مثبت دادن به قلب است. قلب هم این ها را به صورت اعمال حسنه، به این یازده برادر می رساند و همه از سر سفره یوسف تغذیه می کنند.

اسیر شهوت

اما اگر از این منابع بریده شوند، میدان دار این زندگی شهوت می شود. یوسف وجود را به چاه می اندازند. حال آیا این یوسف های به چاه افتاده، به کاروان توبه ماه رمضان، محرّم یا ایّام فاطمیه و دوستان خوبی برمی خورند؟ همه یوسف ها به کاروان خوب برنمی خورند. ممکن است کاروانی بیاید و رد شود و این چاه، آن قدر عمیق باشد که طناب این کاروان ها به عمق آن نرسد. آیا ریسمانی قوی تر و