این موضوع مسلم است که وقتی سقفی را بر پایه های محکم تری بنا کنیم، دوام بیشتری خواهد داشت. در مسائل اعتقادی و التزامات دینی نیز وقتی شناخت و آگاهی بیشتری پیدا کردیم علاقه به آن بیشتر می گردد و در نتیجه عمل و التزام با دوامی شکل می گیرد و اکنون نیز که عقاید و دستورات دینی به شدت، از ناحیه دشمن و یا عقب نشینی معتقدین دچار آفت می گردد و تزلزل هایی در پیش است، بهتر است در جستجوی تعمیق این مسائل باشم. گرچه از آن مقوله و از جمله حجاب زیاد گفته شده باشد.
ما برای حجاب از معیارها و فوایدی؛ چون، امنیت، مصونیت یا وقار و سابقه تاریخی و یا نشانه ملّی و از دیدگاه روانشناسی(3) و حتی گاهی به عنوان زینت زن(4) استفاده می کنیم. امّا با همه خوبی هایی که در این موارد وجود دارد و بعضاً از قرآن هم استخراج شده(5) و ما هم معترفیم ولی بحث مهم تر در تحلیل انگیزه هاست؛ مثلاً امنیت و مصونیت و مورد آزار قرار نگرفتن
یکی از مواردی است که در فواید حجاب بارها تجربه شده است و اگر کسانی بگویند امروز امنیت اجتماعی زن تأمین شده، سخنی پذیرفته شده نیست و حتی امنیت فردی زن تأمین نیست و حجاب می تواند در این مسأله نقش بسیار خوبی را ایفا کند. چنان که طبق گزارش های موجود اکنون در بعضی کشورهای اروپایی نوعی اسپری تولید می شود که بیشتر خانم ها در کیف خود دارند و در مواجهه با مزاحمین به صورت آنها می پاشند و فرد مزاحم تا به خود بیاید و از اثر اسپری راحت شود زنان از معرکه می گریزند و حتی آمار بسیار بالای گرایش زنان در اروپا به اسلام به خاطر امنیتی است که در حجاب احساس می کنند.(6)
امّا چنان که گذشت:
می خواهیم در پی آن باشیم که چگونه حجاب را ارزیابی کنیم تا این عمل در ما با علاقه، التزام، دوام و حتی دفاع همراه باشد که این کار با تحلیل هدف و انگیزه حجاب حل می شود. بلکه منحصراً تحلیل انگیزه حجاب؛ زیرا انگیزه و هدف متفاوتند. هدف به مقاصد بیرونی نظر دارد و انگیزه به گرایش ها و مقاصد باطنی. چون گاهی به جمع آوری و تنظیم مصالحی می پردازیم و هدف خانه ساختن است ولی انگیزه چیز دیگری مثل خودنمایی و افتخار می تواند باشد.
در بحث حجاب، مبنا و انگیزه را بهتر تحلیل می کنیم تا به ایمان و عشق بیشتری بینجامد که در راه مستقیم و بر صراط پایدار شویم و سقوط نکنیم؛ چنانچه قرآن می فرماید:
«وَإِنَّ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِالْأَخِرَهِ عَنِ الصِّرَاطِ لَناکِبُونَ»؛(7)
آنان که نسبت به قیامت ایمان نیاورده اند، از صراط کناره گرفته و منحرف می شوند.
بر طبق این آیه تنها اعتقاد به قیامت کافی نیست؛ بلکه
عشق و ایمان لازم است. به عبارت بهتر گاهی «حرکت و فوایدش» را توضیح می دهیم و گاه به «محرک» می پردازیم. چنان که وقتی از امام و خوبی هایش می گوییم، خوب است امّا اگر امامت و ضرورت نیاز را به نظام امامت تحلیل کنیم تفاوت می کند و ارتباط عمیق تری ایجاد می شود.(8)