- مقدمه ناشر 1
- مقدمه مؤلّف 5
- اشاره 9
- بخش اول سرّ تشریع عبادت 9
- عبادات از نظر اثرگذاری روحی مختلفند 10
- گوشه‌ای از اسرار تشریع عبادت 10
- عمل زنده و با روح، منظور است 12
- حجّ بیروح، آثار زنده نخواهد داشت 13
- بخش دوم آثار اجتماعی حج 14
- اشاره 14
- اشاره 15
- 1- حج، تراکم قوای متکثّره در نقطه واحده است 15
- دعوت به حج، دعوت به توحید قواست 17
- حج، سیر ارتقای انسان به سوی عالم بالاست 17
- جاذبیّت کعبه، خارقالعاده است 18
- چه عاشقانه به دور کعبه میچرخند 19
- گرایش مردم به کعبه، یک گرایش عادی نیست 19
- چرا باید پاسداران معنویّت در وادی غیر ذیزرع اقامت کنند؟ 20
- چه سرمایه بزرگی، به مسلمانان اعطا شده است! 21
- 2- کعبه، ضامن بقای جامعه بشری است 22
- اشاره 24
- 3- کعبه، پناهگاه جامعه انسانی و خانه امن بشر است 24
- 4- حجّ، حقّ واجب خدا بر انسان است 26
- پیشبینی روایات درباره متروکیّت کعبه و آثار شوم آن 26
- اشاره 26
- تعطیل حج و از هم پاشیدن جامعه آدمیان 26
- تعبیر خاصّ قرآن در موضوع حج 27
- منعم حقیقی خداست و شکرش واجب عقلی است 27
- زیارت کعبه، چه تجارت پرسودی است 28
- دعوت به حج، منّتگذاری خدا بر انسان است 28
- گوشه‌ای از برکات اعجابانگیز حج از لسان روایات 29
- به محض نیّت حج، باب رحمت مفتوح میشود 29
- حجّاج از نظر بهره برابر نیستند 29
- علّت اختلاف در بهره چیست؟ 30
- حج، بازار آخرت است 31
- حُجّاج، میهمانان خدا هستند 31
- نگاه به کعبه هم رحمتانگیز است 32
- پیرامون کعبه، باران رحمت و مغفرت میبارد 32
- چه مبارک عملی است، طواف خانه حق 32
- راستی که تارک حج، فاقد رمز انسانیّت است 33
- کفر تارک حج به چه معنی است؟ 34
- تارک حج، روز قیامت در صف یهود یا نصاری محشور میشود 35
- تارک حج در قیامت، نابینا خواهد بود 36
- 5- حج، مایه قوّت دین است 36
- 6- کعبه، عَلَم و نشانه اسلام است 38
- 8- تعطیل حج، مستلزم ضعف نیروی دین و استیلای کفّار بر مسلمین است 40
- اشاره 40
- 7- حج، نابودکننده فقر و عصیان اجتماعی است 40
- دولتهای اسلامی وظیفه دارند مردم را به انجام حج، مجبور کنند 40
- تعطیل حج عذاب خدا را نزدیک میکند 41
- اشاره 42
- 9- هیچ عمل صالحی جای حج را نمیگیرد 42
- انفاق یک کوه طلای سرخ در راه خدا، با حج برابری نمیکند 43
- یکِ بهتر از دو میلیون 43
- نه خود، ترک حج کنید و نه موجب انصراف دیگران بشوید 43
- برکات حج، شامل حال تمام جهانیان میشود 44
- اشاره 46
- 10- آثار درخشان حجّ، در جوامع مسلمانان، کجاست؟! 46
- نگرانی پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله از وضع حجّ در آخرالزّمان 47
- پس ناچاریم که به این واقعیّت تلخ، معترف باشیم 48
- اشاره 49
- بخش سوم اسرار روحی حج 49
- 1- بذل عنایت درباره انسان 50
- اشاره 52
- 2- حجّ، نمایشی جامع از سیر روحی انسانهای کامل در مسیر تقرّب به خداست 52
- سیر روحی لازم است، حج، تنها سیر جسمانی نیست 54
- حجّ حضرت ابراهیم علیه السلام، یک حجّ روحی بود 55
- شبهه یک مرد مادّی مسلک، در سیزده قرن پیش 56
- 3- چرا خانه خدا، در مناطق دلپذیر و مصفّا بنا نشده است؟ 60
- 4- ابراهیم علیه السلام و صحنه امتحان عجیب خدا 64
- اشاره 64
- خلاصه 70
- اشاره 71
- بخش چهارم طیّ مراحل 71
- 1- آغاز سفر و طیّ مراحل 72
- 2- مرحله اوّل: اصلاح نیّت و اخلاص 73
- 3- مرحله دوّم: توبه 73
- 4- مرحله سوم: انقطاع از هر چه غیر خداست 75
- 5- اتّخاذ رفیق 76
- 6- حُسن خُلق 78
- اشاره 80
- بخش پنجم مواقف 80
- اشاره 81
- 1- موقف اوّل: 81
- حفظ زبان، از مهمّات حال احرام است 85
- 2- موقف دوم: مطاف (محلّ طواف) 88
- اشاره 88
- هشدار که اینجا مطاف کعبه و بارگاه قدس است 90
- امام باقر علیه السلام در کنار کعبه 90
- بقای ساختمان کعبه، از عجایب است 92
- عجیبتر، جذبه و کشش و محبوبیّت این خانه است 92
- اهمیّت طواف کعبه 93
- موقعیّت انسان موفّق به طواف 95
- نگاه به کعبه، عبادت است 97
- راستی چه بجاست ... 98
- 3- موقف سوّم: مَسعی 100
- 4- موقف چهارم: عرفات 106
- اشاره 106
- عرفات کجاست؟ 108
- انسان تا با دنیا بیگانه نشود، با خدا آشنا نمیگردد 108
- روز عرفه، روز دعا و روز تضرّع به درگاه خداست 112
- دعا، خود طریق مستقلّ و جداگانهای است 113
- توجّه! اینجا عرفات است 118
- گدای مسکین از در خانه سلطان کریم چگونه بر میگردد؟ 123
- بشارت: امام عصر، ارواحنا فداه در عرفات است 124
- فرصت را مغتنم بشمارید که به سرعت میگذرد 125
- دعا برای فرج ولیّعصر، ارواحنا فداه، از اهمّ مطالب است 128
- دعا برای والدین و ارحام و عموم اهل ایمان، از اعمال مهمّ عرفات است 130
- چه دعای بابرکتی! 131
- چند جمله دعا به پیشگاه خداوند عَزّ وجَل 132
- روز عرفه رو به پایان و آفتاب عرفات در شرف غروب است 134
- 5- موقف پنجم: مشعرالحرام 136
- اشاره 136
- بشارت بزرگ 136
- آتش خشم خود را فرونشانید تا عزّت هر دو جهان یابید 138
- مشعر یا میعاد دلباختگان خدا 139
- بهبه! چه مبارک معبدی و چه فرخنده شبی! 140
- دل شب، محرم سرّ اللَّه است 141
- آری، دل شب، چه فرصت مغتنمی برای عُشّاق حضرت حق است 144
- اینک، هم شب است و هم لیلة الاضحی و هم مشعرالحرام 145
- ساعتی به تفکّر در اسرار بپردازیم 150
- شب مشعرالحرام و تفکّر 151
- سرّ وقوف شبانه در مشعر 152
- 6- موقف ششم: مِنی یا قربانگاه 155
- سرّ استحباب جمعآوری سنگریزه از بیابان مشعر 155
- 7- رَمی جمرات در منی و اسرار آن 158
- اشاره 158
- نکته 162
- اشاره 163
- 8- قربانی در منی و اسرار آن 163
- جنبه اجتماعی قربانی در منی بیش از جهات دیگرش منظور است 167
- قربانی، همدوش کعبه آمده است 169
- یک دین زنده، هممسجد میخواهد، و هممسلخ! 171
- قربانی در امّتهای پیشین نیز بوده است 172
- اسرار روحی قربانی 174
- در قربانی، منافع اقتصادی نیز ملحوظ است 177
- نظر قرآن و روایات، درباره مصرف گوشت قربانی 178
- اشاره 181
- 9- حَلْق و تقصیر در منی و اسرار آن 181
- خلاصه 183
- 10- بیتوته در منی 183
- 11- شبهای منی و خلوت با خدا 184
- اشاره 184
- مسجد خَیْف در منی 186
- 12- موقف هفتم: زیارت بیت و استِلام حَجَر 186
- اشاره 186
- حجرالاسود یا دست خدا در زمین 187
- حجرالاسود، جوهر آسمانی و امین خدا در میان بندگان است 188
- 1- بوسیدن و استلام حجرالاسود با تهاجم و ایذای دیگران مطلوب نیست 192
- 13- چند تذکّر لازم 192
- 2- در صفوف نماز جماعت شرکت کنید و به هنگام اقامه جماعت، از مسجد خارج نشوید 193
- 3- تا فرصت دارید از طواف و نماز در مسجدالحرام و تلاوت قرآن غفلت نکنید 196
- اشاره 196
- ثواب ختم قرآن در مکّه 199
- فضیلت نماز در مسجدالحرام 199
- عمره مفرده 201
- ترتیب اعمال عمره و حج، به صورت رمز 201
- اشاره 203
- بخش ششم اتمام حجّ و نتایج آن 203
- اشاره 204
- 1- نتیجهگیری از اعمال حج 204
- مردم عصر جاهلیّت نیز حجّ بجا میآوردهاند! 205
- حال ای زائران بیت محرّم 208
- 2- موعظهای لطیف از دانشمندی ادیب 211
- اشاره 213
- 3- داستانی جالب و بیانی جامع از امام سجاد (ع) در اسرار حجّ (روایت شبلی) 213
- تذکّر و دفع توهّم 227
- 4- دستورالعمل جامعی از امام صادق علیه السلام در باب حج 228
- 5- تطبیق مراحل عمر انسان با مناسک حج 231
- اشاره 231
- اشارهای کوتاه به معنای دَحْو الارض 233
- اشاره 238
- 6- وظیفه انسان، در سیر به سوی خدا 238
- تذکّر 243
- بخش هفتم زیارت 245
- اشاره 245
- 1- به زیارت مرقد پاک رسول خدا صلی الله علیه و آله و ائمّه هُدی علیهم السلام میرویم 246
- 2- مودّت اهل بیت رسالت، اجر رسالت است 247
- اشاره 248
- 3- ولایت، شرط مقبولیّت اعمال است 248
- حجّ مقبول 250
- به یاوهسراییهای جُهّال، اعتنا نکنید 254
- 4- بقا و احاطه ارواح کامل، بعد از مرگ 256
- 5- خاک پای آسمانیان، حیاتبخش است 259
- 6- شیعه در مدینه، گمشدهای دارد 262
- 7- بقیع، یا بارگاه قدس و مظهر عزّت و کبریای خدا 266
- 8- شهدای احُد، قربانیان راه خدا 267
- 9- پایان سفر و ختم کتاب 270
باید بخوابند خوابیده‌اند و آنها که اهل دعا و مناجات و نمازند، هریک، گوشه‌ای رفته و دل به خدا داده و با ادبی تمام به زمزمه‌ای عمیق و آرام پرداخته‌اند. بعضی در حال قیام و برخی در حال رکوع و جمعی در حال سجودند.
آسمان پرستاره مشعر، با صفا و لطافت عجیب و تشعشع و تلألؤ کواکب رخشانش که توأم با سطوت و هیبت خاصّی است، یک نوع حال ملکوتی و جذبه روحانی مخصوص به انسان می‌بخشد که‌آدمی را در عالم دیگری، جدا از عالم دیگران سیر می‌دهد:
به چشمان در تماشای سماوات به جان، با روی جانان در مناجات
نظر بر انجم رخشنده دوزد به حیرت همچو شمع بزم سوزد
همی گوید الهی یا الهی مرا بر آسمانت نیست راهی
تو آگاهی فراز آسمان چیست فروزان ماه و تابان اختران چیست
بلند اندیشه را آن‌جا رهی نیست به جز حیرت، خرد را آگهی نیست
هزاران کشتی نور است تابان در این دریای بی‌ساحل شتابان
همه مجبور عشقند این قوافل شتابان کوبه‌کو منزل به منزل
بهمشعر امشب ار هشیاری ای دوست نباشد خوش‌تر از بیداری ای دوست
به دیده باش چون ابر گهربار به دل سوزان‌تر از شمع شرربار
گهی با فکر و گه با ذکر سُبّوح صبوحی زن، مگر روشن شود روح
چو مرغ حق به دل با ناله زار به ذکر حق سحرگردان شب تار
که بخشندت ز الطاف الهی ز آه شب نشاط صبحگاهی
آری، انسان، تا خود موفّق به بیتوته در مشعر نشود و با توجه و آمادگی قبلی به آن سرزمین روحانی و زیر آن آسمان نورانی قدم نگذارد و شب عید اضحی را در آن جمع، به بیداری به سر نبرد، به حقیقت و رمز آنچه بیان شد، آشنا نمی‌شود. و نسأل اللَّه التوفیق.
سرّ وقوف شبانه در مشعر
اینک که آماده تفکّر شده‌ایم، باید درباره رمز معیّن شدن شب برای وقوف در مشعر بیندیشیم. شاید دری از اسرار الهی به روی ما گشوده گردد و بر معارف ما بیفزاید.