حج برنامه تکامل صفحه 211

بی‌شرمی اعلان جنگ با خدا داده است! فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ (1) 1.

سعدی می‌گوید:

سالی، نزاع در میان پیادگان حاجّ افتاد و داعی هم در آن سفر پیاده بود. انصاف، در سر و روی یکدیگر افتادیم و داد فسق و جدال بدادیم. کجاوه‌نشینی را شنیدم که با عدیل خود همی گفت: یاللعجب، پیاده عاج چون عرصه شطرنج به سر می‌برد، فرزین می‌شود.

یعنی به از آن می‌شود که بود. و پیادگان حاجّ عرصه بادیه به سر بردند و بَتَر شدند!

از من بگوی حاجی مردم گزای را کو پوستین خلق به آزار می‌درد

حاجی تو نیستی! شتر است از برای آنک بیچاره، خار می‌خورد و بار می‌برد (2) 2

2- موعظه‌ای لطیف از دانشمندی ادیب

یا مَعْشَرَ الْحُجَّاجِ النَّاسِلِینَ مِنَ الْفِجاجِ، اتَعْقِلُونَ ما تُواجِهُونَ وَالی مَنْ تَتَوَجَّهُونَ؟ امْ تَدْرُونَ عَلی مَنْ تَقْدَمُونَ وَعَلامَ تُقْدِمُونَ؟ أَتَخالُونَ انَّ الْحَجَّ هُوَ اخْتِیارُ الرَّواحِلِ وَقَطْعُ الْمَراحِلِ وَاتِّخاذُ الْمَحامِلِ؟ امْ تَظُنُّونَ انَّ النُّسُکَ هُوَ نَضْوُ الاردانِ وَانْضاءُ الابْدانِ وَمُفارَقَةُ الْوِلْدانِ وَالتَنائِی عَنِ الْبُلْدان؟ کَلّا واللَّهِ بَلْ هُوَ اجْتِنابُ الْخَطیئَةِ قَبْلَ اجْتِلابِ الْمَعطِیَّةِ وَاخْلاصُ النِّیَّةِ فِی قَصْدِ تِلْکَ الْبَنِیَّةِ وَامْحاضُ الطَّاعَةِ عِنْدَ وِجْدانِ الاسْتِطاعَةِ وَاصْلاحُ الْمُعامَلاتِ امامَ اعْمالِ الْیَعْمَلاتِ. فَوَالَّذی شَرَعَ الْمَناسِکَ لِلنَّاسِکِ وَارْشَدَ السَّالِکَ فِی اللَّیْلِ الْحالِکِ ما یُنَقِّی الاغْتِسالُ بِالذُّنُوبِ مِنَ الانْغِماسِ فی الذُّنُوبِ وَلا تَعْدِلُ تَعْرِیَةُ الاجْسامِ بِتَعْبِیَةِ الاحْرامِ وَلا تُغْنِی لِبْسَةُ الاحْرامِ عَنِ التَّلَبُّسِ بِالْحَرامِ وَلا یَنْفَعُ الاضْطِباعُ بِالْازارِ مَعَ الْاضْطِلاعِ بِالْاوْزارِ وَلا یُجْدِی التَّقَرُّبُ بِالْحَلْقِ مَعَ