نفس و روان و عواطف از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 12

(28) نفس و روان و عواطف

نفــس انســـان‌هــا غيــر بــدن‌هــاي ايشـــــان اســـت. (1)

نفــس معتــدل

«وَ نَفْسٍ وَ ما سَوّيها. فَاَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْويها...،»

«سوگند به نفس و كسي كه آن را چنين موزون آفريد و پس از خلقت، فجور آن و تقوايش را به آن الهام كرد. رستگار شد كسي كه نفس را تزكيه كرد و زيانكار شد آن كـه قـدر نفـس را نشناخت.» (7 تا 10 / شمس)

نفس معتدل (29)

آيات فـوق مسير و راهي را فرض كرده كه يكسر آن نفس معتدل و ساده و يكسر ديگرش رستگاري و يا محروميت است. آن گاه اين دو نتيجـه يعني رستگاري يا محروميت را مبتني بر تزكيه نفس و آلودگي آن نموده، (و معلوم است كه اين تــزكيــه و آلودگـي نفـس مـربـوط به اخـلاق و از مراحل آن است،) آن گاه فضيلت و رذيله را مبتنــي بر تقـوي و فجـور يعنـي عمـل نيـك و بـدي كـرده كـه آيـات نـامبـرده خـوبي و بـدي آن‌هـا را از فطـريـات و انسان را از جانب خداوند ملهم بـه آن دانستـــه اســت.

خــلاصــه ايــن آيــات از طــور و چگــونگـي نفـس تعــدي ننمــوده و نفس را همان‌طور كه هست موجودي دانستــه معتــدل و ســاده؛ مـوجـودي كه تقــوي و فجــور را به آن نسبت مي‌دهند، مـوجودي كه با فجـور آلوده و با تقوي تزكيه مي‌شود.

نفس همان مخلوقي است، كه انسان از ناحيه آن و به ملاحظه آن محروم و يا