نفس و روان و عواطف از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 17

خـاطرات بـدون استقـرار در نفس

خاطرات بدون استقرار در نفس (39)

خاطراتي كه گاهي بي‌اختيار درنفس خطور مي‌كند و هم‌چنين تصوّرات ساده‌اي كه دنبالش تصديق نيست، از قبيل صورت و قيافه گناهي كه در نفس تصور مي‌شود، بدون اين كه تصميمي بر آن گناه گرفته شود، لفظ آيه به هيچ‌وجه شامل آن‌ها نيست، چون اين‌گـونـه تصـورات استقـراري در نفـس نـدارنـد و منشأ صدور هيچ فعلي نمي‌شوند.

آيــه شــريفــه تنهــا بــر احــوال و ملكات نفساني دلالت دارد كه منشأ صدور افعــال هستنــد، چـه فعـل اطـاعـت و چـه معصيـت، و خــداي سبحــان انسـان‌هـا را بـا آن احـوال و ملكات محاسبه مي‌كند.

لازم است دانسته شود، كه آيه شريفه تنها دلالت دارد بر اين كه محاسبه بر معيار احوال و ملكات قلبي است، چه اظهار بشود و چه نشود. و امّا اين كه جزاء آن در دو صورت اظهار و اخفا يك جور است يا نه؟ و به عبارت ديگر، آيا جزاء دائر مدار عزم

(40) نفس و روان و عواطف

است، چه اين كه عمل را هم انجام بدهد يا ندهد؟ و چه اين كه مصادف با واقع هم بشود يا نشود؟ و مثلاً كاسه‌اي كه شراب تشخيص داده بنوشد، بعد معلوم شود آب بوده، آيه شـريفـه نـاظـر به ايـن جهــات نيسـت. (1)

مفهوم پليدي در نفس

«...اِنَّمــا يُـريـدُ اللّـهُ لِيُذْهِـبَ عَنْكُـمُ الرِّجْـسَ اَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيرا!»