نفس و روان و عواطف از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 23

در صــورتــي كــه ايــن صــورت‌ها در نفس رسوخ نكرده باشد و صوري ناسازگار با ذات نفس بـاشـد، بـه زودي زايـل مي‌گردد، براي اين كه عقل براي نـاسـازگـاري دوام و اكثــريــت نمي‌بيند و قسر و فشار و زور و نـاسـازگـاري محكوم به زوال است.

(پس اگــر ذات نفس سعيــد بـاشـد، صورت‌هاي رذيله و زشت دير يا زود از آن زايـل مي‌گـردد و اگر ذات نفس شقــي بـاشـد، صــورت‌هــاي نيكــو و جميــل كه در

(52) نفس و روان و عواطف

آن نقــش بستــه، بــه زودي زايــل مي‌شــود) و نفــس خودش مي‌ماند و آن سعادت و شقــاوت ذاتـي‌اش. (1)

مفهوم دعا و نظام حاكم بر آن (53)

سعادت و شقاوت ذاتي نفس و تغييرات آن

اگر نفس مؤمن به خاطر گناهاني صورت‌هاي زشتي به خود گرفت، سرانجام آن صورت‌ها از بين مي‌رود، چون با ذات نفس سازگار نيست، هم‌چنان‌كه نفس كافر كه ذاتا شقي است، اگر به خاطر تكرار كارهايي صالح صور حسنه‌اي به خود گرفت، آن صور بالاخره از نفس زايل مي‌شود، چون محيط نفس با آن سازگار نيست و همه اين مطالب در آن صورت كه گفتيم صورت‌ها رسوخ نكرده باشد، روشن است و اما در صورتي كه صورت‌هاي عارضي بر نفس، در نفس رسوخ كرده باشد و در نتيجه صورت جديدي و نوعيت تازه‌اي به نفس داده باشد، مثلاً او را كه انسان بود و داراي صورت انساني بود، بخيل كند، كه چنين انساني كه نوع جديدي از انسانيت است، همان‌طور كه ناطقه وقتي با

(54) نفس و روان و عواطف

جنس حيـوان ضميمـه شـود، يك نـوع حيـوان درسـت مي‌كند كه نامش انسان است. (1)