نفس و روان و عواطف از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 28

ناداني است كه انسان نفس را از ميل به شهوات و بدي‌ها تبرئه كند و اگر انساني از دستورات و دعوت نفس به سوي زشتي‌ها و شرور سرپيچي كند، رحمت خدايي دستگيــرش شده و او را از پليدي‌هـا منصرف و به سوي عمل صالح موفق نموده است.

انجام كارهاي نيك هم كه به توفيقي از ناحيه خداي سبحان است، از كارهاي نفس است و چنيـن نيست كه آدمـي آن‌هـا را بـه طـور اجبـار از نـاحيـه خداوند انجام دهد.

اجتناب (يوسف عليه‌السلام ) از خيانت، رحمتي از ناحيه پروردگارش بود. در آيه، غفاريت خداي را هم بر رحمت او اضافه كرده، براي اين كه مغفرت، نواقص و معايب را كه لازمه طبـع بشـري است، مستـور مي‌كند و رحمت نيكي‌ها و صفات جميله را نمايان مي‌سازد.

مغفرت الهي هم‌چنان كه گناهان و آثار آن را محو مي‌كند، هم‌چنين نقايص و آثار نقايص را هم از بين مي‌برد: «... فَمَــنِ اضْطُرَّ غَيْــرَ باغٍ وَ لا عــادٍ فَلااِثْمَ عَلَيْهِ اِنَّ اللّهَ

(64) نفس و روان و عواطف

غَفُورٌ رَحيمٌ ـ و هر كه ناچار باشد، نه متجاوز و يا افراط كـار، پروردگار تو آمرزگار و رحيــم است.» (173 / بقره)(1)

دخالت‌مشيت‌الهي‌درتغييراستعدادهاي‌نفساني‌انسان (65)

تأثيـر اعمـال در نفس انسان

«كَـلاّ بَـلْ رانَ عَلـي قُلُـوبِهِـمْ مــا كــانُــوا يَكْسِبُـــونَ،»