نفس و روان و عواطف از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 34

اين طريق مانند راه‌هاي ديگر اختياري نيست و اصولاً براي اين طريق نظيري نيست تا كسي از آن دو يكي را انتخاب و اختيار كند، بلكه اين طريق همان‌گونه كه از آيه شريفه «يا اَيُّهَا الاِْنْسانُ اِنَّكَ كادِحٌ اِلي رَبِّكَ كَدْحا فَمُلاقيهِ ـ هان اي انسان تو كوشا و ساعي براي رسيدن به پروردگار خويشي، پس به جزاي سعي خود خواهي رسيد،» (6 / انشقاق) استفاده مي‌شود طريقي است اضطراري و چاره‌اي جز پيمودن آن نيست. طريقي است كــه مــؤمــن و كــافــر، آگــاه و غـافــل، خــلاصــه همـه و همـه در آن شـركــت دارنــد.

اين حقيقت، حقيقتي خارجي و مانند ساير حقايق تكويني، ثابت و لايتغير است و علم اشخاص و جهلشان در بود و نبود آن دخالت ندارد، لكن التفات و توجهشان هم بي‌اثر در عمل آنان نيست، بلكه تأثير بارزي در عمل آن‌ها دارد. معلوم است كه يگانه مربي

(76) نفس و روان و عواطف

نفس انسان همان عمل اوست. عمل است، كه نفس را مطابق سنخ خود بار مي‌آورد. عمل است كه اگر با واقع و نفس‌الامر و غايتي كه ايجاد و صنع براي آن بود مطابقت و سازگاري داشته باشد و نفسي با چنين عملي استكمال كند، نفسي سعيد و نيك‌بخت بوده و پاداش تمامي زحماتي را كه متحمل شده و نتيجه همه مساعي‌اش را درمي‌يابد و در اين راه خسران و ضرري نمي‌بيند. (1)

مفهوم دعا و نظام حاكم بر آن (77)

سلــوك در نفـس مـؤمن

«ياَيُّهَاالَّذينَ ءَامَنُواْ عَلَيْكُمْ اَنْفُسَكُمْ...،»

«اي كســاني كــه ايمــان آورده‌ايــد، بـر شمـا بـاد نفستـــان!» (105 / مائده)

از ايــن كــه بــا جملــه «عَلَيْكُــمْ اَنْفُسَكُــمْ» مــؤمنيــن را امــر بــه پــرداختــن به نفس خود نمود، به خـوبـي فهميـده مي‌شـود: