نفس و روان و عواطف از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 47

تـربيـت نفـس و اراده

تربيت نفس و اراده (107)

اديان و مذاهب با همه اختلافي كه در سنن و طريقه‌هاي خود دارند، اجمالاً جز اشتغال به امر نفس مقصد ديگري ندارند، چه اين كه خود متدينين به آن اديان اين معنا را بدانند يا ندانند. هم‌چنين يك نفر از اصحاب رياضت و مجاهده اگرچه به ديني نگرويده باشد و اصلاً راجع به اين كه نفسي هست، ايمان نداشته باشد باز از رياضت مخصوصي كه براي خود انتخاب كرده و با آن رياضت مي‌كشد، جز رسيدن‌به نتيجه‌اي كه او را به آن وعده داده‌اند غرضي ندارد و آن نتيجه هم مربوط به اعمال و تروك نيست، چه بين آن و اعمال و تروك هيچ‌گونه ارتباط طبيعي يعني ارتباطي كه بين اسباب طبيعي و مسببات آن هست برقرار نيست، بلكه اين ارتبــاط، ارتباطي است ارادي و غيرمادي كه قائم است به شعور و اراده مرتاض، شعور و اراده‌اي كه وقتــي محفــوظ مي‌ماند، كه مرتــاض رياضت خود را كه رابطه بين نفس او و نتيجــه است تــرك نكند.

(108) نفس و روان و عواطف

پس حقيقت رياضتي كه ذكر شد، عبارت است از تـأييـد نفـس و تكميــل آن در شعـور و اراده بـراي رسيـدن به نتيجه مطلوب.

اثر رياضت اين است، كه براي نفس حالتي حاصل شود كه بفهمد مي‌تواند مطلوب را انجــام دهــد. وقتي رياضت صحيح و تمام بود، نفس طوري مي‌شود كه اگر مطلوب را اراده كنــد حــاصــل مي‌شــود، حال يا به طور مطلق اراده كند و يا با شرايط خاص. (1)

ارتبـاط باطنـي نفس با آثـار عبادت و رياضت

تربيت نفس و اراده (109)