عمل الصالح در بیان ایمان و تقوی صفحه 19

امر دوم: فرق بین اسلام و ایمان

چنانچه از اخبار استفاده می­شود بین اسلام و ایمان از جهاتی فرق است:

1)- اسلام و ایمان هر دو عبارت از اعتقاد قلبی است ولی اسلام اعتقاد غیر راسخ و ایمان اعتقاد راسخ است و بر همین معنی آیه شریفه: «قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا» الآیه، را حمل کرده­اند و همچنین اخباری که در فضل ایمان بر اسلام و تقوی بر ایمان و یقین بر تقوی وارد شده بر همین معنی حمل نموده­اند.

2)- اسلام عبارت از: التزام به اموری است که، موجب جاری شدن احکام ظاهری اسلام از قبیل طهارت بدن، حلال بودن ذبیحه، حمل فعل بر صحت، و وجوب تجهیز و جواز نکاح و حق ارث و حفظ خون و مال و عِرض و نحو اینها می­گردد و تعبیر به اصول دین می­کنند و ایمان عبارت از آن چیزیست که: موجب نجات آخرت و سعادت می­گردد و تعبیر به اصول دین و مذهب می­کنند.

3)- اسلام عبارت از: اظهار اعتقاد به مجرد زبان است که به همین اظهار محکوم به احکام اسلام می­گردد تا وقتی که خلاف آن ظاهر نشود.

و ایمان عبارت از: حقیقت اعتقاد و واقع آن است و بعضی آیه «قالَتِ الْأَعْرابُ الآیه» به این معنی حمل کرده­اند.

4)- اسلام عبارت از: صرف اعتقاد است بدون اینکه مقارن به اعمال جوارح باشد.

و ایمان عبارت از: اعتقاد مقرون با عمل است، چنانچه در خبری که ذیلاً نقل می­کنیم به اکثر وجوه بلکه همه آنها اشاره شده.

در کتاب کافی از سماعه روایت می­کند که گفت خدمت حضرت صادق 7 عرض کردم مرا از اسلام و ایمان خبر ده که آیا مختلفند؟

فرمود: ایمان با اسلام مشارکت دارد، ولی اسلام با ایمان مشارکت ندارد (یعنی هر مؤمن مسلم ولی هر مسلمی مؤمن نیست).