عمل الصالح در بیان ایمان و تقوی صفحه 27

(ترجمه): خدای تعالی ایمان را بر چهار ستون: صبر، یقین، عدل و جهاد قرار داد، و صبر را بر چهار شعبه: شوق، اشفاق (خوف)، زهد و ترقب (انتظار) منشعب فرمود.

پس کسی که مشتاق بهشت باشد شهوات نفسانی را ترک کند، و کسی که از آتش دوزخ بترسد از محرمات اعراض نماید، و کسی که در دنیا بی رغبت باشد مصائب بر او آسان شود، و کسی که منتظر مرگ باشد در خیرات مساعدت و شتاب کند،

و یقین بر چهار شعبه است: فطانت و زیرکی را وسیله بصیرت و بینایی قرار دادن، حکمت را به واسطه تدبر کشف کردن، معرفت به چگونگی عبرت گرفتن از امور و شناختن روش پیشینیان، پس کسی که فطانت و زیرکی را وسیله بصیرت و بینایی قرار داد حکمت را می­شناسد و کسی که حکمت را به واسطه تدبر کشف کرد عبرت را می­شناسد، و کسی که عبرت را شناخت رو پیشینیان را می­شناسند و کسی که روش پیشینیان را شناخت پس گویا با آنان بوده و راه یافته به آن طریقی که قویمترین و پایدارترین راههاست و نظر کرده به آن کسانی که نجات یافته اند که به چه وسیله نحات یافته و به آن کسانی که هلاک شده به چه جهت هلاک گردیده­اند، و همانا خدا هر کسی را هلاک کرده به واسطه معصیتش هلاک نموده و هر که را نجات داده به واسطه طاعتش نجات داده است.

و عدل بر چهار شعبه است: فهم عمیق و کنجکاو، علم کثیر، حکم واضحه و حلم وسیع، پس کسی که فهیم شد همه دانش را کشف کند و کسی که دانا باشد حکم شرایع را بشناسد و کسی که حلم ورزید در امر زندگی افراط نکند و در میان مردم پسندیده باشد.

و جهاد بر چهار شعبه است: امر به معروف، نهی از منکر، راستی و حقیقت در جمیع موارد و دشمنی داشتن نابکاران؛ پس کسی که امر به معروف کند پشت مؤمن را محکم گرداند، و کسی که نهی از منکر نماید بینی منافق را به خاک مالد و از کید او ایمن شود و کسی که راستی و حقیقت را پیشه خود کند، آنچه قضاء الهی است برای او واقع شود و کسی که فاسقان را دشمن دارد برای خدا خشمگین شده و هر که برای خدا خشمگین شود خدا برای او خشمگین گردد، این ایمان و ارکان و شعبه های اوست.

امر ششم: در صفات مؤمن

در قرآن مجید خداوند کریم می­فرماید: «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ * الَّذینَ هُمْ فی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ * وَ الَّذینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ * وَ الَّذینَ هُمْ لِلزَّکاةِ فاعِلُونَ * وَ الَّذینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ * إِلاَّ عَلی أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومینَ * فَمَنِ ابْتَغی وَراءَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ العادُونَ * وَ الَّذینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ * وَ الَّذینَ هُمْ عَلی صَلَواتِهِمْ یُحافِظُونَ * أُولئِکَ هُمُ الْوارِثُونَ * الَّذینَ یَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فیها خالِدُونَ؛ به تحقیق مؤمنان رستگار شدند، آنان که در نماز خود خاشع و خوفناکند و آنان که از لغو و کار بیهوده اعراض کننده اند، و آنان که زکات حقوق مالی خود را ادا کننده اند، و آنان که فرج های خود را نگاه دارنده اند مگر نسبت به زنان خود و کنیزانی که مالک شده اند پس در این موارد ایشان ملامت کرده نشوند، مگر کسانی که غیر از زنان خود و کنیزان خود را برای مباشرت طلب کنند پس آنان تجاوز کارانند، و آنان که نسبت به امانت ها و پیمان های خود رعایت کنندگانند، و آنان که بر نماز های خود مراقبت و محافظت کنندگانند، اینان «یعنی مؤمنانی که دارای این صفاتند» وارثانند: آن چنان وارثانی که بهشت فردوس را به میراث می برند در حالی که در آن بهشت جاودانند».

و در کتاب کافی روایت کرده که رسول خدا 6 به قومی گذشت ، پس فرمود: شما کیستید؟

عرض کردند: یا رسول الله! ما گروه مؤمنانیم.

فرمود: حقیقت ایمان شما چیست؟