- مقدمه 1
- مختصری از زندگینامه حضرت آیت الله طیب 2
- مقدمه محقق 16
- مقدمه مؤلف 16
- مقصد اول: در ایمان 17
- امر دوم: فرق بین اسلام و ایمان 19
- امر سوم: در بیان اموری که ایمان به آنها تحقق می یابد 20
- امر چهارم: در مراتب و درجات ایمان 26
- امر پنجم: در ارکان و دعائم ایمان 26
- امر ششم: در صفات مؤمن 27
- امر هفتم: در فضل مؤمن و فضیلت ایمان 28
- مقصد دوم: در تقوای ظاهر 29
- امر اول در معاصی کبیره و اقسام آن 30
- قسم اول: فرائض و واجباتی که ترک آنها گناه کبیره است: 30
- 2)- زکات 30
- اشاره 30
- 3)- خمس 31
- 4)- روزه ماه رمضان 31
- حج پانزده واجب دارد: 32
- 5)- حج که بر هر کس مستطیع شود واجب است 32
- حج، و عمره. پنج واجب دارد: 32
- 6 و 7)- امر به معروف و نهی از منکر که ترکش گناه کبیره است 33
- قسم دوم از گناهان کبیره: 33
- عمده شرایط امر به معروف و نهی از منکر چهار چیز است: 33
- دسته اول: 34
- دسته دوم: 34
- دسته سوم: 34
- معاصی صغیره بسا به واسطه جهاتی کبیره میشود: 39
- امر دوم: در توبه و شرایط آن 40
- اشاره 40
- کبیره بودن معصیت به یکی از چند چیز محقق میشود: 40
- و- مشارطه، مراقبه، مرابطه، محاسبه: 41
- ه- طریق تحصیل توبه: 41
- آداب توبه نیز بسیار است: 42
- توبه به سه شرط محقق میشود: 42
- ج- طریق توبه از اقسام معاصی: 43
- ب- وجوب قبول توبه بر خداوند: 43
- الف- وجوب توبه: 43
- 3)- حقوق جانی، 44
- 4)- حق حریم 44
- 2)- حقوق عرضی، 44
- 5)- حق دینی، 44
- حقوق الناس بر پنج قسم است: 44
- مقصد سوم: در تقوای باطن 45
- 1)- قوه شهویه: 45
- 2)- قوه غضبیه: 45
- امر اول در قوای انسان: 45
- اشاره 45
- 3)- قوه وهمیه: 46
- امر دوم در مبدأ و منشأ اخلاق نیک و بد: 46
- 4)- قوه عاقله: 46
- امر سوم: در معالجات اخلاق رذیله: 47
- اشاره 49
- جهل مرکب 49
- الف: اخلاق رذیله که در طرف تفریط قوه واهمه است: 49
- امر چهارم: در بیان اخلاق رذیله و مفاسد آنها و بیان ضد آنها از اخلاق حمیده و فوائد و منافع آنها: 49
- 3)- حیرت 50
- 2)- ریب: 50
- جهل بسیط 50
- 6)- وسواس: 51
- 7)- مکر و حیله و غدر و خدیعت، 51
- ب- اخلاق رذیله که در طرف افراط قوه واهمه است. 51
- 5)- شرک 51
- ج- اخلاق رذیله که در طرف تفریط قوه غضبیه است: 52
- 12)- بی غیرتی و بی حمیتی، 53
- 10)- صغر نفس 53
- 9)- یأس از رحمت خدا و ایمن بودن از مکر و عذاب خدا، 53
- 11)- پستی همت 53
- 13)- عجله در کارها، 53
- 14)- سوء ظن و بدگمانی نسبت به خدا و خلق، 54
- د- اخلاق رذیله که در طرف افراط قوه غضبیه است 54
- 16)- غیظ و غضب و آن عبارت از: 54
- 19)- حقد و کینه و عداوت، و حقد عبارت از: 55
- 17)- عنف و درشتی در گفتار و کردار، 55
- 18)- بدخلقی و کج خلقی، 55
- 21)- عُجب و خودپسندی، 56
- 22)- کبر، 56
- 20)- فحش و ایذاء، 56
- 25)- تزکیه نفس و خودستایی، 57
- 24)- بغی، و آن عبارت از: 57
- 26)- عصبیت، و آن عبارت از: 57
- 23)- افتخار و مباهات، 57
- 27)- قساوت قلب و سخت دلی، و آن این است که: 58
- 30)- فقر، 58
- ه- اخلاق رذیله که در طرف تفریط قوه شهویه است: 58
- و- اخلاق رذیله که در طرف افراط قوه شهویه است: 59
- 28)- خمود، و آن عبارت از: 59
- 32)- حب مال، 60
- 33)- حرص، 60
- 34)- طمع، و آن عبارت از: 60
- 36)- خیانت، 61
- 35)- بخل، 61
- 37)- فجور، 61
- ذ- اخلاق رذیله که منشأ آنها در قوه ای از قوای مزبور یا هر سه قوه است: 62
- 39)- بیهوده گویی و پرحرفی و تکلم کردن 62
- 38)- اجتناب نکردن از مال حرام، 62
- 44)- تخوف وترسانیدن برادران دینی، 63
- 43)- ترک اعانت مسلمین و اهتمام در امور ایشان نداشتن، 63
- 40)- حسد، و آن عبارت از: 63
- 42)- ظلم و تعدی و ستم، و آن عبارت از: 63
- 46)- فاش کردن سر مردم، 64
- 47)- شماتت کردن، و آن عبارت از اینست که: 64
- 45)- تفتیش و تجسس از عیوب مردم، 64
- 48)- مراء و جدال و خصومت و ستیزگی، و آن عبارت از: 65
- 50)- حب جاه و شهرت، 65
- 49)- سخریه و استهزاء و تقلید 65
- 51)- ریاء، و آن عبارت از: 66
- 52)- نفاق، 66
- 53)- غرور، 66
- 54)- طول امل و درازی آرزو، 67
- 55)- وقاحت و بی شرمی، 67
- 57)- بی اعتمادی به خدا، 67
- 56)- حزن و اندوه، 67
- 58)- کفران نعمت، و آن عبارت از: 68
- 59)- جزع و بیتابی، 68
- 62)- کراهت از خدا که موجب کفر است و ضد آن، 69
- 60)- غفلت، و آن عبارت از: 69
- 61)- بی رغبتی به کمالات و سعادت اخروی، 69
- 63)- بعد و دوری و الفت نداشتن با مردم، و ضد آن، 69
- 65)- جفا و بی وفایی، 70
- 66)- عدم انقیاد و تسلیم، 70
- 68)- فسق، و آن: 70
- 67)- طغیان و سرکشی، و ضد آن، 70
- 64)- سخط و انکار و اعتراض بر خدا، 70
- منابع و مآخذ 71
و ما در این مقصد، منظورمان بیان مرتبه دوم از تقوی است که پرهیز از معاصی کبیره و اصرار بر صغیره باشد و این مقصد را در ذیل دو امر بیان میکنیم:
امر اول در معاصی کبیره و اقسام آن
اشاره
معاصی کبیره به دو قسم منقسم میشود: قسم اول: عبارت از ترک واجبات و فرائض الهی است که ترک آنها معصیت کبیره شمرده شده و به تارک آنها وعده عذاب داده شده است و قسم دوم: عبارت از فعل محرماتی است که به مرتکب آن وعده عذاب داده شده یا در لسان شرع معصیت کبیره شمرده شده است.
قسم اول: فرائض و واجباتی که ترک آنها گناه کبیره است:
1)- نماز
که در اخبار بر تارک آن اطلاق کافر شده و اگر از روی بیاعتنایی باشد، مسلماً موجب کفر است؛ زیرا برگشت آن به انکار ضروری دین میشود، بلکه تضییع آن هم موجب زوال ایمان است هرگاه موفق به توبه نشود چنانچه مستفاد از اخبار است.
و نماز دارای دو جنبه است: ظاهری و باطنی، جنبه ظاهری نماز، عبارت از شرایط و اجزاء است از قبیل: طهارات ثلاث (وضوء یا غسل یا تیمم)، طهارت بدن، شرایط لباس و مکان، مراعات قبله و وقت و از قبیل تکبیره الاحرام، قرائت حمد و سوره به قرائت صحیح در دو رکعت اول و تسبیحات اربعه یا حمد تنها در دو رکعت آخر، رکوع، سجود، تشهد، سلام، قیام و قعود، سایر اذکار واجبه، ترتیب، موالات، طمأنینه و شناختن شکیات و سهویات و مبطلات و سایر احکام واجبه که باید طبق فتوای مجتهد مرجع تقلید انجام گیرد.
و جنبهی باطنی آن عبارت از: نیّت و قصد قربت و خلوص است که واجب میباشد و حضور قلب و خشوع و خضوع و التفات و توجه به معانی و اشارات اقوال و افعال نماز و تعظیم پروردگار و خوف و رجاء و حیاء و نحو اینهاست که شرایط قبول و کمال آنست و به واسطه اینها مراتب و درجات نماز مختلف و متفاوت میگردد و همچنین ازاله اموری که مانع از قبول است از اخلاق رذیله و اعمال سیئه.