- 1 تربیت نفس کلید رستگاری 1
- اشاره 1
- سخن ناشر 1
- کلید رستگاری 3
- الهامات الهی 4
- اقرار حضرت عیسی به عبودیت خدا 4
- اقسام الهامات الهی 5
- تسلیم بودن شرط بندگی 6
- انسان مبارک 6
- حالات بیداران 7
- الهامات الهی مردی در توران 8
- حکایت یکی از مردان الهی 9
- سزای توهین به بلال 10
- تربیت نفس امیرالمؤمنین علیه السلام 11
- اشاره 13
- 2 خلقت احسن انسان و هدف از بعثت پیامبران 13
- حاکمیّت خداوند بر همۀ قوانین و مقررات 15
- خلیفۀ خدا در زمین 15
- لقای حق، کمال لایق انسان 17
- هدف از بعثت پیامبران 18
- میدان پرواز برای انسان 19
- تقسیم بندی موجودات 20
- جنبه های وجودی انسان 22
- 3 حقیقت نفس 25
- اشاره 25
- مسیر حرکت نفس 27
- اندیشه در نفس 28
- آثار تفکّر در نفس 29
- تربیت نفس 31
- نالۀ نفس 31
- نفس مرضیه در مرحلۀ لقاء 32
- راه مصرف نفس از نظر قرآن 35
- امام راحل و رسیدن نفس به لقاء 36
- 4 رابطه نفس با سعادت و شقاوت انسان 37
- اشاره 37
- حقیقت نفس از دیدگاه علی صلی الله علیه و آله 39
- نعمت نفس 40
- نفس سلیم و نفس پلید 42
- حاصل تهذیب نفس آخوند کاشی 43
- کرامت پروردگار 45
- مصاحبه با یک مجروم جنگی 45
- 5 نفس و مراحل سیر آن 47
- اشاره 47
- مراحل سیر نفس 1 (اسفار اربعه) 48
- سفر اول: 50
- اشاره 50
- معاشرت با مردم 51
- اشاره 52
- سفر دوم: 52
- سفر سوم: 52
- عبدالملک مروان در حال احتضار 54
- اشاره 55
- سفر چهارم: 55
- نمونۀ پاکی نفس 55
- 6 آراستگی و پیراستگی نفس 60
- اشاره 60
- عظمت قسم های خداوند 63
- نسخۀ جالینوس حکیم 64
- بدترین دیوانه های دوران 65
- چشم دل پیامبر، حیران جمال معشوق 65
- ارزش نفس 66
- مهار نفس 67
- آراستگی و پیراستگی نفس 68
- وصل بدون جدایی 69
- حکایت مسلم بن عوسجه 70
- لبیک گفتن جوان در سفر حج 71
- اشاره 73
- 7 مبارزۀ با نفس اماره 73
- معنای رب 74
- معنای ضرر 75
- خداوند، مشتری جان انسان 76
- دعای نوح علیه السلام 77
- موسی بن عمران در آغوش پروردگار 80
- مبارزه حضرت یوسف علیه السلام با نفس خود 81
- درخواست زکریّا 83
- توسل پیامبر اسلام و ائمّه 83
- اشاره 86
- 8 اعراض نفس از خدا 86
- اعراض بعد از فهم و درک 88
- اعراض ابوجهل 3 89
- درخواست و سفارش خدا به سه چیز 90
- برخورد امیرالمؤمنین علیه السلام با ابن ملجم 90
- عدالت در سخن گفتن 91
- عدالت در خرید و فروش 92
- اعراض نفس از عدالت 92
- خداوند از سه کار نهی می کند 93
- رعایت حق مردم 10 94
- راه شناخت حق 95
- جایگاه خدا 96
- یا اللهِ حسین علیه السلام یا اللّٰه همۀ عالم 97
- 9 لطافت نفس 98
- اشاره 98
- لطافت نفس 100
- سخنرانی سلمان در مدح علی 5 101
- چگونه لطیف شویم ؟ 101
- چوب خشک موسی و سنگ 103
- مقام و منزلت سلمان 105
- مردی که می خواست اسم اعظم را بیاموزد 106
- 10 راه های تغذیه نفس 109
- اشاره 109
- راه های تغذیۀ نفس 112
- آیات خدا بر سه قسم است 113
- درخواست موسی برای دیدن خدا 114
- صفای وجه اللّٰه 115
- مردی که سی سال بعد از توبه اش نخندید 115
- شیخ هاشم قزوینی و معرفی قاتل 116
- لطافت نفس 117
- آیات شرعی 118
- علل اعراض نفس از نظر قرآن کریم 119
- شهید مطهری و استادش 119
- اشاره 123
- 11 منازل ایمان 123
- حرکت قلبی و علمی 125
- توصیه انبیاء و ائمه 126
- چهار منزل در ایمان قلبی 126
- قدرت توحید قلبی و شهودی 127
- معنای شب 128
- امیرالمؤمنین علیه السلام گوش شنوا برای گفتن مطالبش نداشت 130
- نَفْس، آیه ای که از آن اعراض می کنند 130
- حکایت مرد ژولیده و ژنده پوش 131
- اشاره 137
- 12 قدرت نفس 137
- قرآن بیشتر به نفس توجّه دارد تا عقل 139
- زندانی عناوین نشویم 141
- خداوند همه جا حیّ و حاضر است 142
- توحید واقعی 143
- راه خدا، معلم می خواهد 144
- نفس مکّار و کلاهبردار 145
- بیان حالات نفس در قرآن 146
- مراقبت و مواظبت از نفس 146
- مراحل رسیدن به محبوب و معشوق 148
- اصرار بر مواظبت از نفس در روایات 148
- اشاره 151
- 13 حالات نفس 151
- نفس نوری از دیدگاه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 153
- حکایت زنبور و آتش نمرود 157
- حالات شیطانی نفس 159
- دو نوع عذاب برای نفس ظلمانی 160
- راه مبارزه با نفس ظلمانی 161
- اشاره 163
- 14 نفخه های الهی و آثار آن 163
- نفخۀ خلقت 165
- نفخۀ عقلیه 166
- نفخۀ محرّکه 166
- آثار نفخات الهی 167
- عاقبت غافلان 168
- سرانجام کسانی که نفخۀ سوم را غنیمت بدانند 168
- سرانجام بی توجهی به نفخات الهی 168
- حالات مادی و معنوی لقاء اللّٰه 170
- نفخۀ عیسی علیه السلام به گِل 171
- نفخۀ توبه 173
- گناه جنین در شکم مادر 174
- 15 اعراض نفس از حق، علت همه بدبختی ها 176
- اشاره 176
- حکایت مرحوم آخوند کاشی 178
- فراز و نشیب سیر و سلوک امتحان است 179
- پرواز فضایی سلیمان 180
- مشقت های رسیدن به مقام قرب الهی 181
- مولای عارفان جدای از اجتماع نبود 182
- لذّت بخش ترین ساعت 183
- راه رسیدن به مولا 184
- حکایت لیلی و مجنون 186
- ادامۀ لذّت بخش ترین ساعت 187
- منازل شش گانه 188
- اشاره 190
- 16 نفس و معاملۀ با خداوند 190
- گروه اوّل 191
- جهاد 192
- مقایسه خورشید با جهنم 193
- گروه دوّم 193
- چهار برنامه الهی برای بنده 194
- امید به کرامت خدا در قیامت 196
- معنای علم از دیدگاه علی علیه السلام 197
- بالاترین انسان از نظر پیامبر صلی الله علیه و آله 198
- خواب دیدن امیرالمؤمنین در جنگ صفین 198
- بشارت به ناامیدان 199
- حکایت مرد عرب 200
- خوشحالی خداوند از توبه بنده 200
- اشاره 202
- 17 شب قدر و مهار نفس 202
- شفاعت 205
- توبه، قوی ترین شفیع 206
- حکایت مرد گنهکار 206
- عمل به گفتار 208
- آلودگی به رذایل اخلاقی 208
- شب قدر، شب عاشقی 209
- 18 نفس نورانی و ظلمانی 212
- اشاره 212
- ارتباط با دنیا از نظر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 214
- وظیفۀ رسانه های گروهی 215
- ادامۀ کلام پیامبر در ارتباط با دنیا 216
- معنای ریاضت در دنیا 218
- دنیا اولین منزل 219
- گربه با تربیت 220
- مسجد، بزرگ ترین مرکز مسلمانان 221
- نصیحت عارفان 222
- ظرفیت بندگان 224
- 19 نفس مطمئنه و نفس اماره 226
- اشاره 226
- نفس مطمئنّه 229
- مرد بزرگ الهی در بخارا 230
- مواظبت نفس رحمانی 231
- تحمّل مشکلات دنیا 231
- تحمّل شیخ جعفر کاشف الغطاء در برابر همسرش 232
- برخورد شیخ کاشف الغطاء با شخص فقیر 234
- رضای خدا در کارها 234
- راه رسیدن به نفس رحمانی 235
- ادامۀ موضوع تحمّل استاد امام در برابر مشکلات دنیا 236
- پیامبر صلی الله علیه و آله و جوان عارف 238
- 20 تبدیل روابط نفس از مادیات به معنویات 240
- اشاره 240
- هدف آفرینش انسان 242
- انسان، زیباترین موجود خلقت 243
- دیدن امام زمان علیه السلام 243
- علی بن مهزیار و دیدن یار 5 244
- حضرت سلیمان و تخت بلقیس 245
- حقیقت رحمان و رحیم در نماز 246
- ابن خضیب و نماز نیکو 246
- معنای ستایش خدا 247
- معنای عبودیت 247
- معنای صراط مستقیم 248
- وضوی امیرالمؤمنین علیه السلام 249
- اهمیت وضو 249
- دنبالۀ موضوع ابن خضیب و نماز نیکو 250
- پدر و پسر و خانۀ خدا 251
- دو دوست در مسجد الحرام 252
- مبارزۀ با نفس و کمک خداوند 253
- 21 راه مبارزه با نفس امّاره 254
- اشاره 254
- علّت رنج بردن از لذت ها 256
- تکلیف و تأثیرات آن 256
- تبدیل روابط مادی به روابط الهی 257
- منزوی شدن مادیات 258
- منزل تجلیه 259
- رحمت خداوند در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام 260
- حکمت مشقت برخی از عبادات 261
- نامۀ 45 امیرالمؤمنین علیه السلام 262
- محبوب ترین بندۀ نزد خدا در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام 263
- نماز ظهر عاشورا 264
- علامت رضایت خداوند 264
- صاحب خانه دیدن هنر است نه خانه دیدن 265
- سخنی از امام موسی بن جعفر علیهما السلام 266
- اشاره 269
- پی نوشت ها 269
- 22 منازل و مراحل عرفان و شناخت نفس 269
- مراحل لقای انسان 271
- لقای انسانیت 272
- منزل تجلیه 273
- فقه، زیربنای سلامت عبادات 275
- ناز و غمزۀ محبوب 276
- منزل تخلیه 276
- حالت جذب و انجذاب 278
- منزل تحلیه 278
- اشاره 279
- منزل فنا و مراحل فنای آن 279
- مقام محو 279
- فنای در افعال 279
- اشاره 279
- اشاره 280
- مقام طمس 280
- فنای در صفات 280
- مقام حبیب ابن مظاهر و مسلم بن عوسجه 280
- اشاره 280
- فنای در ذات 281
- بازگشت فضیل از ظلمت به نور 282
- اشاره 283
- 23 لذت عبادت در دوری از نفس 283
- لذت بخش شدن عبادات و دوری از ظواهر مادی 285
- عاشقی که به مقام وصل رسیده بود 286
- امیرالمؤمنین علیه السلام و حالت انتظار [5] 287
- اوصاف عاشقان از دیدگاه امام علی علیه السلام و حکایت یک عاشق 288
- امیرالمؤمنین و اتصال به باری تعالی 288
- تقسیم دو پیراهن توسط امیرالمؤمنین علیه السلام بین خود و قنبر 289
- عذاب فراق بدتر از عذاب آتش 290
- مؤمنان خواب ندارند 290
- آتش وصل شدیدتر از آتش فراق 291
- امام علی علیه السلام و وعدۀ خداوند 291
- لذت بردن مؤمن در دنیا 292
- حکایت مرد عالم و پسرش 293
- فهرست آیات 299
- فهرست ها 299
- فهرست روایات 311
- فهرست اشعار 315
- فهرست اعلام 318
سلامتش را به دست آورد، تمام وجودش از طبیب تشکر می کند و می بیند که از مصرف این داروهای تلخ که مطابق با میلش نبوده، چه لذّتی برایش پدید آمد که لذّت سلامتی و نشاط باشد. (1)نقطۀ حرکت نفس با تمام اعضا و جوارح به سوی وجود مقدّس دوست، شروع سعادت و خیر است، شروع به دست آوردن منفعت ابدی و همیشگی است، اما اگر انسان اعراض کند؛ یعنی دستورها را تحمّل نکند، چون رسیدن به مولا کار ساده ای نیست، چراکه ما در قرآن مجید می خوانیم مولای ما رفیع الدرجات است، فوق کلّ شیء است، ذوالعرش است، علی اعلاست، متعال است، کبیر و عظیم است:
«لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ» (2)است، لذا اگر انسان بخواهد به چنین مقامی که عظمت و بلندی آن بی نهایت در بی نهایت است، برسد کار ساده ای نیست.
پرواز فضایی سلیمان
مسئلۀ پرواز در هوا و سفر هوایی، ریشه در هزاران سال فکر دارد؛ یعنی شاید قبل از میلاد مسیح دانشمندان به این فکر بودند که ما علاوه بر راه دریا و زمین، راهی هم برای سفرها از جوّ باز کنیم. یکی از دانشمندان یونان آن طور که در کتاب ها نقل می کنند، دو بال درست کرده بود که شاید با آنها بتواند حرکت کند و از شهری به شهری دیگر برود، اما وسایلش فراهم نبود، البته پرواز فضایی را خدا به سلیمان یاد داده بود.
در آیۀ صریح قرآن مجید آمده است که سلیمان وسیله ای را درست کرده بود که با آن پرواز فضایی می کرد. قرآن مجید می فرماید: از صبح تا شب که راه می رفت به اندازۀ یک ماه که از مسیری به مسیری مسافرت کند، ایشان یک روزه می رفت، (3)ولی بشر برای به دست آوردن هواپیما چه قدر زحمت کشید؟ چند هزار سال فکر کرد؟ اکنون که موفق به پرواز شده، خیلی که اوج بگیرد نمی تواند بیش از 37 هزار پا
1- (7)-درباره فلسفه آزمایش انسان آیات و روایات فراوان داریم که بعنوان نمونه به چند مورد اکتفا می شود. محمد(47):31 وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ حَتّٰی نَعْلَمَ الْمُجٰاهِدِینَ مِنْکُمْ وَ الصّٰابِرِینَ وَ نَبْلُوَا أَخْبٰارَکُمْ؛ به یقین ما شما را امتحان می کنیم تا مجاهدان از شما و صابران را مشخص نماییم،و اخبار شما را نیز[که اعمال و اسرار شماست]می آزماییم[تا صدق و کذب شما را در همه امور معلوم بداریم.] روایات: امیر المومنین علی علیه السّلام می فرماید: نهج البلاغه:خطبۀ 144؛«ألا إنّ اللّه تعالی قد کشف الخلق کشفه لا أنّه جهل ما أخفوه من مصون أسرارهم و مکنون ضمائرهم و لکن لیبلوهم أیّهم أحسن عملا فیکون الثّواب جزاء و العقاب بواء». و هم چنین می فرماید: غرر الحکم:99،حدیث 1716؛«لا تفرح بالغناء و الرخاء و لا تغتم بالفقر و البلاء فإن الذهب یجرب بالنار و المؤمن یجرب بالبلاء». و نیز امام صادق علیه السّلام می فرماید: الکافی:152/1،حدیث 1؛المحاسن:279/1،باب 40،حدیث 403؛«ما من قبض و لا بسط إلاّ و للّه فیه مشیئه و قضاء و ابتلاء».
2- (8)-شوری(42):11؛«هیچ چیزی مانند.»
3- (9)- وَ لِسُلَیْمٰانَ الرِّیحَ غُدُوُّهٰا شَهْرٌ وَ رَوٰاحُهٰا شَهْرٌ؛ و باد را برای سلیمان[مسخّر و رام کردیم]،که رفتن صبح گاهش[به اندازۀ]یک ماه و رفتن شام گاهش[به اندازۀ]یک ماه بود.؛سبأ(34):12.