نفس: مجموعه سخنرانیهای حسین انصاریان صفحه 258

همۀ رنج های ظاهر، شدّت ها، الم ها، دردها و ناراحتی ها یک مرتبه تبدیل به عشق می شود، چون تجلّیات، تجلّیات نوری به انسان می شود، کم کم انسان می تواند عمق نماز را ببیند، عمق عالَم را کشف کند، الهاماتی را حس کند، آهسته آهسته سبک می شود، به تدریج با اولیای خدا حال دیگری پیدا می کند، از دیدن بدان متنفّر می شود، ظواهر دنیا عمقش را نشان می دهند که پوچ و هیچ هستند و «أَنَّمَا الْحَیٰاهُ الدُّنْیٰا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَهٌ وَ تَفٰاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکٰاثُرٌ ...» (1)می بیند: «زُیِّنَ لِلنّٰاسِ حُبُّ الشَّهَوٰاتِ مِنَ النِّسٰاءِ وَ الْبَنِینَ وَ الْقَنٰاطِیرِ الْمُقَنْطَرَهِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّهِ وَ الْخَیْلِ الْمُسَوَّمَهِ وَ الْأَنْعٰامِ وَ الْحَرْثِ ذٰلِکَ مَتٰاعُ الْحَیٰاهِ الدُّنْیٰا وَ اللّٰهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ». (2)

غرق در عشق به واقعیّات می شود، عشق هم بر تمام رنج ها و خستگی ها حاکم است، چون آتشی است که می سوزاند و جلو می رود. آن جاست که انسان به مقام مع اللهی می رسد، نفرت ها و محبّت ها و اخلاقیّات سر جای خودش می آیند و انسان در مقابل گناه موضع بسیار سختی خواهد گرفت. در مقابل عبادت هم سر از پا نخواهد شناخت. (3)

منزوی شدن مادیات

آنچه تا کنون بیان شد عبارت بود از تبدیل روابط نفس از مادیات محض به معنویات، با توجه به این که در تبدیل روابط به معنویات پای مادیات به کلی از میدان زندگی قطع نمی شود، نباید هم قطع شود، چون انسان تا در دنیا هست باید با مادیات، با مردم و کسب و کار سروکار داشته باشد، امّا کل روابط مادی که قبلاً حاکم بود و نمی گذاشت انسان رابطه ای داشته باشد، محکوم، دنباله رو و تابع می شود، انسان در همان زمان با پول سر و کار دارد، اما اول وجود مقدّس مولایش را نظر می کند که خداوند راجع به مال چه دستوری دارد؟ مولا هم به او می گوید: «أَحَلَّ اللّٰهُ الْبَیْعَ» (4)داد و ستد حلال است. مولا به او می گوید: جنس می خواهی بخری

1- (4)-حدید(57):20؛«بدانید که زندگی دنیا[یی که دارنده اش از ایمان و عمل تهی است،]فقط بازی و سرگرمی و آرایش و فخرفروشیتان به یکدیگر،و افزون خواهی در اموال و اولاد است...»
2- (5)-آل عمران(3):14؛«محبت و عشق به خواستنی ها[که عبارت است]از زنان و فرزندان و اموال فراوان از طلا و نقره و اسبان نشاندار و چهارپایان و کشت و زراعت،برای مردم آراسته شده است؛اینها کالای زندگی[زودگذر]دنیاست؛و خداست که بازگشت نیکو نزد اوست.»
3- (6)-مناسب است برای بیداری از غفلت ها و بی اعتنایی به دنیا به چند روایت اشاره کنیم: إرشاد القلوب:18/1؛«أکثروا من ذکر هادم اللّذّات فإنّکم إن کنتم فی ضیق وسّعه علیکم فرضیتم به فأثبتّم و إن کنتم فی غنی نغصّه إلیکم فجدتم به فأجرتم فإنّ أحدکم إذا مات فقد قامت قیامته یری ما له من خیر أو شرّ إنّ اللّیالی قاطعات الآجال و الأیّام مدنیه الآجال و إنّ المرأ عند خروج نفسه و حلول رمسه یری جزاء ما أسلف و قلّه غناء ما خلّف و لعلّه من باطل جمعه أو من حقّ منعه. بسیار از شکننده لذّتها(و مرگ)یاد کنید،(چیزی که خوشیها را نابود و زندگیها را برهم می زند).زیرا اگر در تنگی(و سختی زندگی)باشید،آن را بر شما وسیع می سازد و به آن راضی می شوید و ثبات و آرامش پیدا می کنید و اگر دارای ثروت باشید،آن را در نظرتان،مبغوض می سازد و به بخشش می پردازید و پاداش می گیرید،چراکه هرکدام از شما،که بمیرید،قیامتش برپا می شود و پاداش خوبی و بدی را می بیند،و بدانید که(گذشت)شبها آرزوهایتان را از میان می برد و روزها نزدیک کننده مرگ شما هستند و هرگاه انسان از دنیا برود،و وارد گور شود،پاداش و کیفر آنچه را از پیش فرستاده می بیند و درمی یابد که آنچه را به جا گذاشته،برایش فائده ای ندارد و چه بسا(مال را)از حرام جمع کرده و یا حقوق(الهی)آن را نداده باشد». و نیز نقل شده از سعد(یکی از اصحاب پیامبر صلّی اللّه علیه و آله)که گفت:در حال بیماری،به سلمان گفتم: کیف تجد نفسک فبکی فقال ما یبکیک فقال و اللّه ما أبکی حزنا علی الدّنیا و لکنّ بکائی لأنّ رسول اللّه ص قال لیکن بلاغ أحدکم من الدّنیا کزاد الرّاکب فأخاف أن أکون قد تجاوزت ذلک و لیس حوله فی بیته غیر مطهره و إجّانه. خود را چگونه می بینی؟سلمان گریه کرد،سعد پرسید:چرا می گریی؟ پاسخ داد،به خدا سوگند برای دنیا(و از دست رفتن آن)گریه نمی کنم،بلکه برای این می گریم که:رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:مال و دارایی شما در دنیا باید به اندازه توشه(و خرج سفر)مسافر باشد و من می ترسم که بیشتر از آن داشته باشم و در قیامت حساب آن را از من بخواهند؟!. (سعد گوید:)به اطراف خود نگاه کردم،جز آفتابه و کاسه سفالین و تشتی،چیزی ندیدم.
4- (7)-بقره(2):275؛«درحالی که خدا خریدوفروش را حلال کرده است.»