کتابخانه بالقرآن

نفس: مجموعه سخنرانیهای حسین انصاریان صفحه 27

صفحه 27

گیرد، در وجود انسان و زندگی او، میدان فعالیّت های مثبت و حرکات عالی انسانی و الهی برای همۀ اعضا و جوارح او باز خواهد بود. عقل ما، عواطف ما، مشاعر ما، احساسات ما، اعضا و جوارح ما، در صورتی برای خدا کار خواهند کرد و فعالیت های آنها فعالیت بامنفعت خواهد بود که نَفْس در مسیر الهی باشد.

به تعبیر دیگر: فعالیّت های نَفْس باید در حدود و محدودۀ خودش باشد، به تعبیر قرآن مجید، از مرزهایی که خدا برایش قرار داده، طغیان نکند و خارج نشود که اگر مسیرش غیر مسیر الهی شود، همۀ اعضا و جوارح را به اسارت می کشد و فعالیت های عقلانی، روحانی و معنوی انسان را تعطیل می کند.

مسیر حرکت نفس

قرآن مجید می فرماید:

آن گاه از وجود انسانْ موجودی ساخته می شود که شرّش از چهارپایان و همۀ حیوانات روی زمین بیشتر و خطرش گسترده تر خواهد شد. (1)برای این که نَفْس در مسیر الهی قرار گیرد، انبیای خدا، امامان و کتب آسمانی، به ویژه قرآن مجید سیری را برای نفس بیان می کند که از مهم ترین وظایف عالی و تکالیف بسیار واجب انسان است که این تابلو را با تمام نقش هایی که به روی آن نقاشی شده، در این مسیر تعیین شده حرکت دهد. مبدأ و منشأ این سیر برای مسافر که به طور طبیعی خیلی ارزنده است، فکر و اندیشه است، فکر و اندیشه ای که از زمان نخستین پیامبر، چه پیامبران و چه کتب آسمانی بر آن پافشاری فراوانی داشته اند. فکر در وجود انسان همانند نور است. انسان اگر از این نور استفاده کند و آن را به کار گیرد، با آن می تواند عاقبت هر کاری را ببیند؛ البته به تنهایی هم نمی توان در این دنیا به هر کاری فکر کرد، برای این که چراغ اندیشه نمی تواند همۀ ابعادی را که انسان باید ببیند به انسان بنمایاند.

خداوند متعال هم از باب لطف، عنایت و محبّت به کمک چراغ اندیشه آمده و

1- (2)-اعراف(7):179 وَ لَقَدْ ذَرَأْنٰا لِجَهَنَّمَ کَثِیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاٰ یَفْقَهُونَ بِهٰا وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لاٰ یُبْصِرُونَ بِهٰا وَ لَهُمْ آذٰانٌ لاٰ یَسْمَعُونَ بِهٰا أُولٰئِکَ کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولٰئِکَ هُمُ الْغٰافِلُونَ؛ و مسلما بسیاری از جنّیان و آدمیان را برای دوزخ آفریده ایم[زیرا]آنان را دل هایی است که به وسیلۀ آن[معارف الهی را]درنمی یابند،و چشمانی است که توسط آن[حقایق و نشانه های حق را]نمی بینند،و گوش هایی است که به وسیلۀ آن[سخن خدا و پیامبران را]نمی شنوند،آنان مانند چهارپایانند بلکه گمراه ترند؛اینانند که بی خبر و غافل [از معارف و آیات خدای]اند. و همچنین سوره فرقان(25):44 أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلاّٰ کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً؛ آیا گمان می کنی بیشتر آنان [سخن حق را]می شنوند،یا[در حقایق]می اندیشند؟آنان جز مانند چهارپایان نیستند بلکه آنان گمراه ترند!