- اشاره 1
- سخن ناشر 1
- 1 تربیت نفس کلید رستگاری 1
- کلید رستگاری 3
- الهامات الهی 4
- اقرار حضرت عیسی به عبودیت خدا 4
- اقسام الهامات الهی 5
- تسلیم بودن شرط بندگی 6
- انسان مبارک 6
- حالات بیداران 7
- الهامات الهی مردی در توران 8
- حکایت یکی از مردان الهی 9
- سزای توهین به بلال 10
- تربیت نفس امیرالمؤمنین علیه السلام 11
- 2 خلقت احسن انسان و هدف از بعثت پیامبران 13
- اشاره 13
- حاکمیّت خداوند بر همۀ قوانین و مقررات 15
- خلیفۀ خدا در زمین 15
- لقای حق، کمال لایق انسان 17
- هدف از بعثت پیامبران 18
- میدان پرواز برای انسان 19
- تقسیم بندی موجودات 20
- جنبه های وجودی انسان 22
- اشاره 25
- 3 حقیقت نفس 25
- مسیر حرکت نفس 27
- اندیشه در نفس 28
- آثار تفکّر در نفس 29
- تربیت نفس 31
- نالۀ نفس 31
- نفس مرضیه در مرحلۀ لقاء 32
- راه مصرف نفس از نظر قرآن 35
- امام راحل و رسیدن نفس به لقاء 36
- اشاره 37
- 4 رابطه نفس با سعادت و شقاوت انسان 37
- حقیقت نفس از دیدگاه علی صلی الله علیه و آله 39
- نعمت نفس 40
- نفس سلیم و نفس پلید 42
- حاصل تهذیب نفس آخوند کاشی 43
- کرامت پروردگار 45
- مصاحبه با یک مجروم جنگی 45
- اشاره 47
- 5 نفس و مراحل سیر آن 47
- مراحل سیر نفس 1 (اسفار اربعه) 48
- سفر اول: 50
- اشاره 50
- معاشرت با مردم 51
- اشاره 52
- سفر دوم: 52
- سفر سوم: 52
- عبدالملک مروان در حال احتضار 54
- اشاره 55
- سفر چهارم: 55
- نمونۀ پاکی نفس 55
- 6 آراستگی و پیراستگی نفس 60
- اشاره 60
- عظمت قسم های خداوند 63
- نسخۀ جالینوس حکیم 64
- بدترین دیوانه های دوران 65
- چشم دل پیامبر، حیران جمال معشوق 65
- ارزش نفس 66
- مهار نفس 67
- آراستگی و پیراستگی نفس 68
- وصل بدون جدایی 69
- حکایت مسلم بن عوسجه 70
- لبیک گفتن جوان در سفر حج 71
- 7 مبارزۀ با نفس اماره 73
- اشاره 73
- معنای رب 74
- معنای ضرر 75
- خداوند، مشتری جان انسان 76
- دعای نوح علیه السلام 77
- موسی بن عمران در آغوش پروردگار 80
- مبارزه حضرت یوسف علیه السلام با نفس خود 81
- درخواست زکریّا 83
- توسل پیامبر اسلام و ائمّه 83
- اشاره 86
- 8 اعراض نفس از خدا 86
- اعراض بعد از فهم و درک 88
- اعراض ابوجهل 3 89
- برخورد امیرالمؤمنین علیه السلام با ابن ملجم 90
- درخواست و سفارش خدا به سه چیز 90
- عدالت در سخن گفتن 91
- عدالت در خرید و فروش 92
- اعراض نفس از عدالت 92
- خداوند از سه کار نهی می کند 93
- رعایت حق مردم 10 94
- راه شناخت حق 95
- جایگاه خدا 96
- یا اللهِ حسین علیه السلام یا اللّٰه همۀ عالم 97
- اشاره 98
- 9 لطافت نفس 98
- لطافت نفس 100
- سخنرانی سلمان در مدح علی 5 101
- چگونه لطیف شویم ؟ 101
- چوب خشک موسی و سنگ 103
- مقام و منزلت سلمان 105
- مردی که می خواست اسم اعظم را بیاموزد 106
- 10 راه های تغذیه نفس 109
- اشاره 109
- راه های تغذیۀ نفس 112
- آیات خدا بر سه قسم است 113
- درخواست موسی برای دیدن خدا 114
- صفای وجه اللّٰه 115
- مردی که سی سال بعد از توبه اش نخندید 115
- شیخ هاشم قزوینی و معرفی قاتل 116
- لطافت نفس 117
- آیات شرعی 118
- شهید مطهری و استادش 119
- علل اعراض نفس از نظر قرآن کریم 119
- اشاره 123
- 11 منازل ایمان 123
- حرکت قلبی و علمی 125
- توصیه انبیاء و ائمه 126
- چهار منزل در ایمان قلبی 126
- قدرت توحید قلبی و شهودی 127
- معنای شب 128
- نَفْس، آیه ای که از آن اعراض می کنند 130
- امیرالمؤمنین علیه السلام گوش شنوا برای گفتن مطالبش نداشت 130
- حکایت مرد ژولیده و ژنده پوش 131
- اشاره 137
- 12 قدرت نفس 137
- قرآن بیشتر به نفس توجّه دارد تا عقل 139
- زندانی عناوین نشویم 141
- خداوند همه جا حیّ و حاضر است 142
- توحید واقعی 143
- راه خدا، معلم می خواهد 144
- نفس مکّار و کلاهبردار 145
- بیان حالات نفس در قرآن 146
- مراقبت و مواظبت از نفس 146
- مراحل رسیدن به محبوب و معشوق 148
- اصرار بر مواظبت از نفس در روایات 148
- اشاره 151
- 13 حالات نفس 151
- نفس نوری از دیدگاه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 153
- حکایت زنبور و آتش نمرود 157
- حالات شیطانی نفس 159
- دو نوع عذاب برای نفس ظلمانی 160
- راه مبارزه با نفس ظلمانی 161
- 14 نفخه های الهی و آثار آن 163
- اشاره 163
- نفخۀ خلقت 165
- نفخۀ محرّکه 166
- نفخۀ عقلیه 166
- آثار نفخات الهی 167
- عاقبت غافلان 168
- سرانجام کسانی که نفخۀ سوم را غنیمت بدانند 168
- سرانجام بی توجهی به نفخات الهی 168
- حالات مادی و معنوی لقاء اللّٰه 170
- نفخۀ عیسی علیه السلام به گِل 171
- نفخۀ توبه 173
- گناه جنین در شکم مادر 174
- 15 اعراض نفس از حق، علت همه بدبختی ها 176
- اشاره 176
- حکایت مرحوم آخوند کاشی 178
- فراز و نشیب سیر و سلوک امتحان است 179
- پرواز فضایی سلیمان 180
- مشقت های رسیدن به مقام قرب الهی 181
- مولای عارفان جدای از اجتماع نبود 182
- لذّت بخش ترین ساعت 183
- راه رسیدن به مولا 184
- حکایت لیلی و مجنون 186
- ادامۀ لذّت بخش ترین ساعت 187
- منازل شش گانه 188
- 16 نفس و معاملۀ با خداوند 190
- اشاره 190
- گروه اوّل 191
- جهاد 192
- مقایسه خورشید با جهنم 193
- گروه دوّم 193
- چهار برنامه الهی برای بنده 194
- امید به کرامت خدا در قیامت 196
- معنای علم از دیدگاه علی علیه السلام 197
- خواب دیدن امیرالمؤمنین در جنگ صفین 198
- بالاترین انسان از نظر پیامبر صلی الله علیه و آله 198
- بشارت به ناامیدان 199
- حکایت مرد عرب 200
- خوشحالی خداوند از توبه بنده 200
- اشاره 202
- 17 شب قدر و مهار نفس 202
- شفاعت 205
- حکایت مرد گنهکار 206
- توبه، قوی ترین شفیع 206
- عمل به گفتار 208
- آلودگی به رذایل اخلاقی 208
- شب قدر، شب عاشقی 209
- 18 نفس نورانی و ظلمانی 212
- اشاره 212
- ارتباط با دنیا از نظر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 214
- وظیفۀ رسانه های گروهی 215
- ادامۀ کلام پیامبر در ارتباط با دنیا 216
- معنای ریاضت در دنیا 218
- دنیا اولین منزل 219
- گربه با تربیت 220
- مسجد، بزرگ ترین مرکز مسلمانان 221
- نصیحت عارفان 222
- ظرفیت بندگان 224
- 19 نفس مطمئنه و نفس اماره 226
- اشاره 226
- نفس مطمئنّه 229
- مرد بزرگ الهی در بخارا 230
- مواظبت نفس رحمانی 231
- تحمّل مشکلات دنیا 231
- تحمّل شیخ جعفر کاشف الغطاء در برابر همسرش 232
- رضای خدا در کارها 234
- برخورد شیخ کاشف الغطاء با شخص فقیر 234
- راه رسیدن به نفس رحمانی 235
- ادامۀ موضوع تحمّل استاد امام در برابر مشکلات دنیا 236
- پیامبر صلی الله علیه و آله و جوان عارف 238
- 20 تبدیل روابط نفس از مادیات به معنویات 240
- اشاره 240
- هدف آفرینش انسان 242
- دیدن امام زمان علیه السلام 243
- انسان، زیباترین موجود خلقت 243
- علی بن مهزیار و دیدن یار 5 244
- حضرت سلیمان و تخت بلقیس 245
- ابن خضیب و نماز نیکو 246
- حقیقت رحمان و رحیم در نماز 246
- معنای عبودیت 247
- معنای ستایش خدا 247
- معنای صراط مستقیم 248
- اهمیت وضو 249
- وضوی امیرالمؤمنین علیه السلام 249
- دنبالۀ موضوع ابن خضیب و نماز نیکو 250
- پدر و پسر و خانۀ خدا 251
- دو دوست در مسجد الحرام 252
- مبارزۀ با نفس و کمک خداوند 253
- اشاره 254
- 21 راه مبارزه با نفس امّاره 254
- علّت رنج بردن از لذت ها 256
- تکلیف و تأثیرات آن 256
- تبدیل روابط مادی به روابط الهی 257
- منزوی شدن مادیات 258
- منزل تجلیه 259
- رحمت خداوند در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام 260
- حکمت مشقت برخی از عبادات 261
- نامۀ 45 امیرالمؤمنین علیه السلام 262
- محبوب ترین بندۀ نزد خدا در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام 263
- نماز ظهر عاشورا 264
- علامت رضایت خداوند 264
- صاحب خانه دیدن هنر است نه خانه دیدن 265
- سخنی از امام موسی بن جعفر علیهما السلام 266
- اشاره 269
- پی نوشت ها 269
- 22 منازل و مراحل عرفان و شناخت نفس 269
- مراحل لقای انسان 271
- لقای انسانیت 272
- منزل تجلیه 273
- فقه، زیربنای سلامت عبادات 275
- منزل تخلیه 276
- ناز و غمزۀ محبوب 276
- حالت جذب و انجذاب 278
- منزل تحلیه 278
- فنای در افعال 279
- اشاره 279
- مقام محو 279
- منزل فنا و مراحل فنای آن 279
- اشاره 279
- مقام حبیب ابن مظاهر و مسلم بن عوسجه 280
- اشاره 280
- مقام طمس 280
- فنای در صفات 280
- اشاره 280
- فنای در ذات 281
- بازگشت فضیل از ظلمت به نور 282
- اشاره 283
- 23 لذت عبادت در دوری از نفس 283
- لذت بخش شدن عبادات و دوری از ظواهر مادی 285
- عاشقی که به مقام وصل رسیده بود 286
- امیرالمؤمنین علیه السلام و حالت انتظار [5] 287
- امیرالمؤمنین و اتصال به باری تعالی 288
- اوصاف عاشقان از دیدگاه امام علی علیه السلام و حکایت یک عاشق 288
- تقسیم دو پیراهن توسط امیرالمؤمنین علیه السلام بین خود و قنبر 289
- عذاب فراق بدتر از عذاب آتش 290
- مؤمنان خواب ندارند 290
- آتش وصل شدیدتر از آتش فراق 291
- امام علی علیه السلام و وعدۀ خداوند 291
- لذت بردن مؤمن در دنیا 292
- حکایت مرد عالم و پسرش 293
- فهرست آیات 299
- فهرست ها 299
- فهرست روایات 311
- فهرست اشعار 315
- فهرست اعلام 318
امروزه بتخانه ها به این صورت درست شده اند. خدایا این اسماعیلِ وجود ما را بیدار کن. ابراهیمِ وجود باید اسماعیلی را در این سرزمین بگذارد، «لِیُقِیمُوا الصَّلاٰهَ» تا ما را به تو متصل کند. اگر کلمۀ صلاه از «صِلِه» آمده باشد که به معنای اتصال است.
موسی بن عمران در آغوش پروردگار
امیرالمؤمنین می فرماید: موسی بن عمران آن گاه که می خواست به درِ خانۀ حقّ برود، در آن لحظه محتاج لقمه ای نان بود، اما نداشت، این قدر علف بیابان خورده بود که نزدیک بود پوست شکمش به رنگ سبز درآید، گفت: «رَبِّ إِنِّی لِمٰا أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ» (1)ای مالک من! ای مربّی من، یک فقیر الان پیش تو آمده، با این فقیر چه می خواهی بکنی؟ مالک من تویی، کجا بروم، تو مالک من هستی، مربّی من هستی، بیداران عالَم واقعاً خوب حرف می زدند، می خواستند به خدا بگویند که بر فرض اگر ما تو که مالک و مربّی ما هستی، رها کنیم و به درِ خانۀ دیگری برویم، آیا خوشحال می شوی؟
دیگری که مالک من نیست، دیگران هم مثل من مملوک هستند. ای مالک من، ای مربّی من. در حال حرف زدن با پروردگار بود که خانمی آمد و گفت: ای جوان، پدرم با تو کار دارد؟ تعجب کرد که در این منطقۀ غربت که احدی او را نمی شناسد، مصر هم دنبالش می گردند که اعدامش کنند، دختری آمده و گفته که پدرم با تو کار دارد. وقتی بلند شد و حرکت کرد و به شهر مدین رسید، آن دختر خانم گفت: منزل ما این جاست، پدرم در این خانه منتظر شماست.
وقتی وارد خانه شد، به آقای بزرگواری که وجود مقدّس حضرت شعیب پیغمبر
1- (15)-قصص(28):24؛«پروردگارا!به آنچه از خیر بر من نازل می کنی،نیازمندم.» قصه موسی و شعیب: تفسیر القمی:137/2-138؛بحار الأنوار:28/13،باب 2،حدیث 2؛«و مر نحو مدین و کان بینه و بین مدین مسیره ثلاثه أیام فلما بلغ باب مدین رأی بئرا یستقی الناس منها لأغنامهم و دوابهم فقعد ناحیه و لم یکن أکل منذ ثلاثه أیام شیئا،فنظر إلی جاریتین فی ناحیه و معهما غنیمات لا تدنوان من البئر،فقال لهما ما لکما لا تستقیان قالتا کما حکی الله لا نسقی حتّی یصدر الرّعاء و أبونا شیخ کبیر فرحمهما موسی و دنا من البئر فقال لمن علی البئر أستقی لی دلوا و لکم دلوا و کان الدلو یمده عشره رجال،فاستقی وحده دلوا لمن علی البئر و دلوا لبنتی شعیب و سقی أغنامهما ثمّ تولّی إلی الظّلّ فقال ربّ إنّی لما أنزلت إلیّ من خیر فقیر و کان شدید الجوع.و قال أمیر المؤمنین ع إن موسی کلیم الله حیث سقی لهما ثم تولی إلی الظل فقال رب إنی لما أنزلت إلی من خیر فقیر و الله ما سأل الله إلا خبزا یأکله لأنه کان یأکل بقله الأرض و لقد رأوا خضره البقل فی صفاق بطنه من هزاله...».