- پیش گفتار 2
- فصل اول: کلیات مباحث نفس 4
- اشاره 4
- الف) معنی نفس و انواع آن 4
- ب) معرفت نفس 5
- ج) اهمیت مبارزه با نفس 6
- د) آثار مبارزه با نفس 8
- اشاره 8
- 3. نیرومندترین فرد 9
- 4. غالب ترین فرد 9
- 6. بهترین عبادت 9
- 1. ملاک عقل 9
- 2. رسیدن به بزرگ ترین حکومت و مالکیت 9
- 5. برترین فرد 9
- 8. مایه سلامت 10
- 12. نشانه زیرکی 10
- 9. جهاد سودمند 10
- 7. بهترین مردم 10
- 13. عزّت 10
- 10. اصلاح نفس 10
- 11. رستگاری 10
- 17. رهایی از گناهان و رسیدن به مکارم 11
- 14. زنده کردن جوان مردی 11
- 18. رسیدن به بالاترین درجات 11
- 16. دست یابی به ملاک دین 11
- 15. حفظ ارزش و اعتبار 11
- 24. برترین ادب 12
- 22. غلبه بر شیطان 12
- 21. محبت خدا 12
- 20. کامل شدن تقوا 12
- 19. بهشت 12
- 23. درک شریعت 12
- 28. عارف 13
- 26. کرامت الهی 13
- ه_) جایگاه مبارزه با نفس در سیر و سلوک 13
- 25. رُشد 13
- 27. تحسین دیگران 13
- فصل دوم: مبارزه با شهوت 15
- اشاره 15
- آهن تافته هم نمی سوزاند 16
- ازدواج، بهترین راه پیروزی بر شهوت 18
- آثار پرهیز از نگاه حرام 18
- عاقبت پیروی از هوای نفس 19
- فضیل، از راهزنی تا زاهدی 19
- شاگرد بزاز 20
- زلیخا 22
- جوان خارکن و دختر پادشاه 27
- اشاره 33
- فصل سوم: مبارزه با مال پرستی 33
- علی، آری؛ دنیا، نه 34
- مبارزه ثروت و ایمان 35
- علی(ع) یا عسل؟ 37
- فرار از آتش بیت المال 38
- رمز دیدار با امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف 38
- اشاره 42
- در آغوش نوعروس یا میدان نبرد 42
- فصل چهارم: مبارزه با راحت طلبی و زندگی زاهدانه 42
- زهد و قناعت همراه با ثروت انبوه 43
- زهد و ساده زیستی آیت الله کوهستانی 45
- زهد مولای متقیان، علی(ع) 45
- زهد و استغنای وحید بهبهانی 48
- زهد و اخلاص آیت الله بلاغی 49
- گسست زنجیر شیطان 52
- جواب تو را بعداً می گویم 54
- اشاره 54
- فصل پنجم: مبارزه با تکبر و عجب 54
- عجب در علم 54
- آفت های علم بی تزکیه 54
- اشاره 54
- نشستن فقیر کنار ثروتمند 55
- فروتنی سلمان فارسی 56
- پیشه محمد بن مسلم 57
- عیسی(ع) و شستن پای حواریون 57
- عاقبت خودپسندی 58
- عاقبت عجب 58
- کوچکی ریاست 59
- قدرت یقین، خطر عجب 59
- کیفر صحابی مغرور 60
- غرور شتر 61
- نیابت ولی عصر (ع) به چنین مردانی می رسد 63
- فصل ششم: مبارزه با ریاست طلبی 63
- اشاره 63
- در دلش میل به مرجعیت ندارد 64
- ترک نماز جماعت 65
- از من سزاوارتر وجود دارد 66
- چشم پوشی از درجه 67
- معیار خدایی 67
- گذشتن از ریاست 68
- خودداری از قبول ریاست و مرجعیت عامه 69
- چرا در تشییع جنازه آیت الله بروجردی حاضر نشدم؟ 70
- اشاره 72
- فصل هفتم: مبارزه با خشم و انتقام 72
- اشک کباب سبب طغیان آتش است! 73
- رفتار امام صادق(ع) با غلام 73
- شهادت حمزه و صبر رسول خدا صلی الله علیه و آله 73
- ترحم بر گنهکار پشیمان 74
- ادای حق الناس پیش از توبه 75
- بردباری شیخ 76
- نمونه ای از اخلاق امام کاظم(ع) 77
- پرهیز از غضب 79
- فصل هشتم: مبارزه با کینه و حسد 81
- اشاره 81
- نوح و شیطان 82
- سبب برتری 83
- حسرت موسی(ع) 83
- شخصی که رسول اکرم صلی الله علیه و آله او را اهل بهشت خواند 84
- عاقبت حسادت 86
- کار عجیب حسود 87
- عبدالله بن ابی 89
- مسجد حسادت 90
- حسادت به خویشان 92
- کتاب نامه 93
- الف) کتاب 93
- ب) نشریه 94
(نفسی) است که هر کار خوب را در نظرم بد و هر کار بد را در نظرم خوب جلوه می دهد.
یا رسول الله! نصف مال خود را برای کیفر عملم به او بخشیدم. پیامبر به فقیر فرمود: آیا می پذیری؟ عرض کرد: نه، یا رسول الله. ثروتمند گفت: چرا؟ گفت: می ترسم آنچه را از تکبر و خودپسندی تو را فراگرفته [است]، مرا هم فراگیرد».(1)
فروتنی سلمان فارسی
فروتنی سلمان فارسی
«حضرت سلمان مدتی در یکی از شهرها امیر (فرماندار) بود. سیره او در ایام فرمانداری با قبل از آن هیچ تفاوت نکرده بود، بلکه همیشه گلیم می پوشید و پیاده راه می رفت و اسباب خانه خود را تکفل می کرد.
یک روز در میان بازار می رفت، مردی را دید که یونجه خریده بود و منتظر کسی بود که آن را به خانه اش ببرد. سلمان رسید و آن مرد او را نشناخت و بی مزد قبول کرد بارش را به خانه اش برساند.
مرد یونجه را بر پشت سلمان نهاد و سلمان آن را می برد. در راه مردی آمد و گفت: ای امیر! این را به کجا می بری؟ آن مرد فهمید که او سلمان است. در پای او افتاد و دست او را بوسه می داد و می گفت: مرا ببخش که شما را نشناختم.
سلمان فرمود این بار را به خانه ات باید برسانم و رسانید. بعد فرمود: اکنون من به عهد خود وفا کردم، تو هم عهد کن تا هیچ کس را به بیگاری (عمل بدون مزد) نگیری و چیزی که خودت می توانی ببری، به مردانگی تو آسیبی نمی رساند».(2)
1- اصول کافی، ج 2، باب فضل فقراء المسلمین.
2- سدیدالدین محمد عوفی، جوامع الحکایات، تهران، سخن، 1374، ص 178.