- پیش گفتار 2
- فصل اول: کلیات مباحث نفس 4
- اشاره 4
- الف) معنی نفس و انواع آن 4
- ب) معرفت نفس 5
- ج) اهمیت مبارزه با نفس 6
- د) آثار مبارزه با نفس 8
- اشاره 8
- 6. بهترین عبادت 9
- 4. غالب ترین فرد 9
- 2. رسیدن به بزرگ ترین حکومت و مالکیت 9
- 1. ملاک عقل 9
- 3. نیرومندترین فرد 9
- 5. برترین فرد 9
- 8. مایه سلامت 10
- 12. نشانه زیرکی 10
- 9. جهاد سودمند 10
- 7. بهترین مردم 10
- 13. عزّت 10
- 10. اصلاح نفس 10
- 11. رستگاری 10
- 17. رهایی از گناهان و رسیدن به مکارم 11
- 14. زنده کردن جوان مردی 11
- 18. رسیدن به بالاترین درجات 11
- 16. دست یابی به ملاک دین 11
- 15. حفظ ارزش و اعتبار 11
- 24. برترین ادب 12
- 22. غلبه بر شیطان 12
- 21. محبت خدا 12
- 20. کامل شدن تقوا 12
- 19. بهشت 12
- 23. درک شریعت 12
- 28. عارف 13
- 26. کرامت الهی 13
- ه_) جایگاه مبارزه با نفس در سیر و سلوک 13
- 25. رُشد 13
- 27. تحسین دیگران 13
- فصل دوم: مبارزه با شهوت 15
- اشاره 15
- آهن تافته هم نمی سوزاند 16
- ازدواج، بهترین راه پیروزی بر شهوت 18
- آثار پرهیز از نگاه حرام 18
- عاقبت پیروی از هوای نفس 19
- فضیل، از راهزنی تا زاهدی 19
- شاگرد بزاز 20
- زلیخا 22
- جوان خارکن و دختر پادشاه 27
- اشاره 33
- فصل سوم: مبارزه با مال پرستی 33
- علی، آری؛ دنیا، نه 34
- مبارزه ثروت و ایمان 35
- علی(ع) یا عسل؟ 37
- فرار از آتش بیت المال 38
- رمز دیدار با امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف 38
- اشاره 42
- در آغوش نوعروس یا میدان نبرد 42
- فصل چهارم: مبارزه با راحت طلبی و زندگی زاهدانه 42
- زهد و قناعت همراه با ثروت انبوه 43
- زهد و ساده زیستی آیت الله کوهستانی 45
- زهد مولای متقیان، علی(ع) 45
- زهد و استغنای وحید بهبهانی 48
- زهد و اخلاص آیت الله بلاغی 49
- گسست زنجیر شیطان 52
- جواب تو را بعداً می گویم 54
- اشاره 54
- فصل پنجم: مبارزه با تکبر و عجب 54
- عجب در علم 54
- آفت های علم بی تزکیه 54
- اشاره 54
- نشستن فقیر کنار ثروتمند 55
- فروتنی سلمان فارسی 56
- پیشه محمد بن مسلم 57
- عیسی(ع) و شستن پای حواریون 57
- عاقبت خودپسندی 58
- عاقبت عجب 58
- کوچکی ریاست 59
- قدرت یقین، خطر عجب 59
- کیفر صحابی مغرور 60
- غرور شتر 61
- نیابت ولی عصر (ع) به چنین مردانی می رسد 63
- فصل ششم: مبارزه با ریاست طلبی 63
- اشاره 63
- در دلش میل به مرجعیت ندارد 64
- ترک نماز جماعت 65
- از من سزاوارتر وجود دارد 66
- چشم پوشی از درجه 67
- معیار خدایی 67
- گذشتن از ریاست 68
- خودداری از قبول ریاست و مرجعیت عامه 69
- چرا در تشییع جنازه آیت الله بروجردی حاضر نشدم؟ 70
- اشاره 72
- فصل هفتم: مبارزه با خشم و انتقام 72
- اشک کباب سبب طغیان آتش است! 73
- رفتار امام صادق(ع) با غلام 73
- شهادت حمزه و صبر رسول خدا صلی الله علیه و آله 73
- ترحم بر گنهکار پشیمان 74
- ادای حق الناس پیش از توبه 75
- بردباری شیخ 76
- نمونه ای از اخلاق امام کاظم(ع) 77
- پرهیز از غضب 79
- فصل هشتم: مبارزه با کینه و حسد 81
- اشاره 81
- نوح و شیطان 82
- سبب برتری 83
- حسرت موسی(ع) 83
- شخصی که رسول اکرم صلی الله علیه و آله او را اهل بهشت خواند 84
- عاقبت حسادت 86
- کار عجیب حسود 87
- عبدالله بن ابی 89
- مسجد حسادت 90
- حسادت به خویشان 92
- کتاب نامه 93
- الف) کتاب 93
- ب) نشریه 94
«غاََیهُ الْمَعْرِفَهِ أَنْ یعْرِفَ الْمَرْءُ نَفْسَهُ؛ آخرین معرفت این است که مرد نفس خود را بشناسد».(1)
«مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ تَجَرَّدَ؛ آن که نفس خود را شناخت، به تجرّد رسید».(2)
«مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ عَرَفَ رَبَّهُ؛ آن که نفس خود را شناخت، پروردگارش را شناخت».(3)
«مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدِ انْتَهی إِلی غایهِ کُلِّ مَعْرِفَهٍ وَ عِلْمٍ؛ آن که نفس خود را شناخت، به تحقیق که به غایت هر معرفت و علمی رسیده است».(4)
در نتیجه، برترین و بالاترین معرفت ها، خودشناسی و معرفت نفس است.
اکنون که به اهمیت نفس پی بردیم، متوجه خواهیم شد که چرا موضوع اصلی و مهم در اخلاق و عرفان، نفس است؛ زیرا انسان تنها با پاک کردن و تکامل نفس خود به خدا می رسد و هیچ راهی به جز خود به سوی خدا نیست: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَا؛ رستگار شد آن که نفس خود را پاک کرد». (شمس :9)
ج) اهمیت مبارزه با نفس
ج) اهمیت مبارزه با نفس
نفس چون گوهری بسیار نفیس است که پیوسته آسیب های بسیاری آن را تهدید می کنند و ممکن است به دشمن ترین دشمنان تبدیل شود و انسان را به زیان های جبران ناپذیری دچار سازد؛ زیرا نفس دارای مراتب گوناگونی است، به گونه ای که می تواند در مرتبه نفس اماره قرار گیرد و به
1- عبدالواحد تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات، 1366، ص 232.
2- عبدالواحد تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات، 1366، ص 232.
3- عبدالواحد تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات، 1366، ص 232.
4- عبدالواحد تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات، 1366، ص 232.